Phát biểu khai mạc Hội nghị, ông Đặng Văn Dũng, Phó Chánh Văn phòng, Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo 389 quốc gia cho biết, trong những năm qua công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả nói chung và công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại  đối với hai mặt hàng thuốc lá và đường cát nói riêng luôn được Ban Chỉ đạo 389 quốc gia quan tâm chỉ đạo. Ban Chỉ đạo 389 các địa phương, các lực lượng chức năng tích cực thực hiện và thu được nhiều kết quả quan trọng, góp phần tăng thu ngân sách, bảo vệ sản xuất trong nước, bảo đảm an ninh kinh tế, trật tự, an toàn xã hội, quyền lợi, sức khỏe của người dân.

Tuy nhiên, tình hình buôn lậu, gian lận thương mại đối với mặt hàng thuốc lá, đường cát vẫn còn diễn biến phức tạp, các đối tượng móc nối, cấu kết hình thành các đường dây buôn lậu, gian lận thương mại với thủ đoạn tinh vi, gây nhiều khó khăn cho các lực lượng chức năng trong việc phát hiện, xử lý vi phạm.

Báo cáo của Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo 389 quốc gia cho thấy, trong 8 tháng năm 2023, hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển, kinh doanh, tàng trữ trái phép thuốc lá, đường cát diễn ra ở hầu hết các tuyến, địa bàn trọng điểm các tỉnh, TP. Đối tượng thường lợi dụng sự chênh lệch về giá thuốc lá, đường cát giữa thị trường các nước tiếp giáp Việt Nam với thị trường trong nước, việc khó phân biệt đường cát ngoại với đường cát sản xuất trong nước, đặc điểm địa hình, thời tiết, khí hậu, giao thông… trên tuyến biên giới, cửa khẩu, cảng biển, vùng biển và địa bàn nội địa, nhu cầu tiêu thụ thuốc lá điếu, đường cát trong nước để buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển trái phép thuốc lá, đường cát trên khu vực biên giới và kinh doanh, tàng trữ thuốc lá, đường cát nhập lậu, không rõ nguồn gốc, không bảo đảm chất lượng, không hóa đơn, chứng từ… tại địa bàn nội địa. Hoạt động vi phạm nêu trên đã gây thất thu ngân sách, đẩy hoạt động sản xuất thuốc lá, đường cát trong nước vào tình thế khó khăn, tác động tiêu cực đến đến thị trường, an ninh và trật tự an toàn xã hội.

Tại hội nghị, đại diện các lực lượng chức năng đã nêu những khó khăn trong quá trình triển khai công tác phòng chống buôn lậu như các đối tượng tổ chức chặt chẽ, trên địa bàn rộng, liên tuyến, liên tỉnh, xuyên quốc gia, thường xuyên thay đổi quy luật hoạt động, phương thức, thủ đoạn ngày càng tinh vi, gây khó khăn trong phát hiện, bắt giữ, xử lý của lực lượng chức năng.

Ngoài ra, hoạt động thương mại điện tử, kinh doanh qua mạng xã hội, chuyển phát nhanh, dịch vụ bưu chính ngày càng phát triển, trong khi đa số lực lượng thực thi nhiệm vụ chưa được đào tạo, tập huấn, bồi dưỡng nâng cao trình độ, kinh nghiệm nên gặp nhiều khó khăn trong các khâu nắm tình hình, phát hiện, điều tra, xác minh, đấu tranh, ngăn chặn, xử lý hành vi buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả liên quan phương thức này.

Đại diện Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam nêu một thực trạng đáng lo ngại khác là thuốc lá giả các nhãn hiệu nổi tiếng được làm giả từ Campuchia và đưa về Việt Nam tiêu thụ, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hình hình kinh doanh của DN trong nước, sức khỏe người tiêu dùng và thất thu thuế. Bên cạnh thuốc lá điếu truyền thống, các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới (thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng…) mặc dù chưa có khung pháp luật quản lý nhưng đã và đang thâm nhập vào thị trường Việt Nam bằng nhiều con đường khác nhau (xách tay, tiểu ngạch, nhập lậu…), được bán tràn lan và có xu hướng gia tăng nhanh chóng. Các sản phẩm này không những gây thất thu ngân sách mà hoàn toàn không được kiểm soát về thành phần, chất lượng, tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ đối với sức khỏe và an toàn của người sử dụng.

Hiệp hội Mía đường Việt Nam nêu, từ diễn biến tình hình hoạt động nhập lậu đường và gian lận thương mại đường nhập lậu cho thấy một số sơ hở pháp luật đang bị các đối tượng lợi dụng để thực hiện hành vi gian lận thương mại. Đó là không thống nhất phương thức xử lý đường nhập lậu bị tịch thu. Tất cả đường nhập lậu gần đây đều là đường đóng trong bao bì sản xuất tại Thái Lan nhưng không có chứng từ chứng minh nhập khẩu và nguồn gốc xuất xứ. Phương thức xử lý đối với đường nhập lậu bị  tịch thu hiện không thống nhất giữa các địa phương. Một số địa phương tổ chức tiêu hủy, một số địa phương lại tổ chức bán đấu giá để bổ sung công quỹ và hợp pháp hóa đưa đường lậu ra thị trường, trong khi hành vi sản xuất kinh doanh thực phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ là hành vi bị cấm…

Trong thời gian tới, Ban Chỉ đạo 389 các bộ, ngành, địa phương tiếp tục quán triệt, thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật, văn bản chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Ban Chỉ đạo 389 quốc gia về công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, nhất là các văn bản chỉ đạo về công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả mặt hàng thuốc lá, đường cát. Cùng với đó, chủ động nắm chắc tình hình, làm tốt công tác điều tra cơ bản; nhận diện phương thức, thủ đoạn, quy luật hoạt động, đối tượng, đường dây, tuyến địa bàn trọng điểm về buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả.

Các lực lượng, đơn vị, địa phương, hiệp hội, DN… thường xuyên trao đổi tình hình, chia sẻ thông tin, phối hợp phòng ngừa, đấu tranh hiệu quả với hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả mặt hàng thuốc lá, đường cát…. Tiếp tục rà soát, kiến nghị xử lý khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả đối với mặt hàng thuốc lá, đường cát.

HH