“Cộng đồng quốc tế phải tuyên bố dứt khoát với Taliban rằng những hành động tàn bạo đối với phụ nữ và bé gái sẽ khiến họ phải chịu các biện pháp trừng phạt khắc nghiệt”, Irfan Nooruddin, giám đốc Trung tâm Nam Á của Hội đồng Đại Tây Dương, viết.

David Kilcullen, giáo sư nghiên cứu quốc tế và chính trị tại Học viện Quốc phòng Australia, cho biết Taliban đã tiến bộ về quản lý hơn trước đây rất nhiều nhưng tương lai không chắc chắn. “Họ đã đào tạo các thủ lĩnh quản trị và giỏi hơn nhiều trong việc liên lạc và truyền tin. Họ đã điều hành ‘chính quyền ngầm’ ở hầu hết các tỉnh và một loạt ‘chính quyền du kích’ ở các thành phố lớn”.

“Họ có hệ thống thu thuế địa phương khá hiệu quả và kiếm tiền từ sản xuất ma túy, sản xuất nông nghiệp và khai thác gỗ”, Kilcullen nói.

Barry Pavel, giám đốc Trung tâm Scowcroft về Chiến lược và An ninh tại Hội đồng Đại Tây Dương, cảnh báo Mỹ và các đối tác liên minh sẽ phải điều chỉnh chính sách để bảo vệ lợi ích an ninh quốc gia sau khi Taliban nắm quyền ở Afghanistan.

Tình thế hiện nay có thể còn nguy hiểm hơn thời những năm 1990. Afghanistan do Taliban lãnh đạo có thể cung cấp cho những kẻ khủng bố toàn cầu am hiểu công nghệ nơi trú ẩn an toàn để chiêu mộ từ xa những tín đồ mới, tạo ra mối đe dọa an ninh lớn hơn so với trước đây.

“Việc chính quyền Biden rút khỏi Afghanistan là tin tốt nhất mà al-Qaeda có trong nhiều thập kỷ. Khi Taliban quay lại tiếp quản đất nước, al-Qaeda sẽ thiết lập lại nơi trú ẩn ở Afghanistan và sử dụng nó để lên kế hoạch tấn công vào Mỹ”, Nathan Sales, chuyên gia chương trình Trung Đông tại Hội đồng Đại Tây Dương, bình luận.

Chuyên gia này cho rằng Taliban sẽ tịch thu tiền từ ngân hàng trung ương Afghanistan, trang bị vũ khí chiếm được từ quân đội Afghanistan và gia tăng lực lượng nhờ các chiến binh được giải thoát khỏi nhà tù.

Những điều này diễn ra khi năng lực tình báo của Mỹ ở Afghanistan suy giảm nghiêm trọng. Không có sự hiện diện quân sự hoặc ngoại giao trên mặt đất, việc theo dõi al-Qaeda sẽ khó khăn hơn nhiều khi tổ chức này tái cấu trúc, huấn luyện và lên kế hoạch tấn công. Khi các máy bay không người lái và máy bay chiến đấu của Mỹ đang ở cách xa hàng trăm km tại Vùng Vịnh, sẽ khó khăn hơn rất nhiều để tiêu diệt những kẻ khủng bố ngay cả khi có thể xác định được vị trí của chúng, Sales đánh giá.

“Mỹ cũng nên tiến hành rà soát chính sách khẩn cấp về việc Afghanistan do Taliban lãnh đạo có thể ảnh hưởng như thế nào đến cạnh tranh Mỹ – Trung, sau đó phát triển các chính sách cụ thể bao gồm một loạt vấn đề liên quan, từ tiếp cận nguồn đất hiếm đến ảnh hưởng trong khu vực”, Pavel nói. “Không nên đánh giá thấp tác động của việc Taliban tiếp quản quyền lực đối với các liên minh an ninh và quan hệ đối tác của Mỹ trên toàn cầu”.

Phương Vũ (Theo Atlantic Council/ASPI)