Với việc thế hệ trẻ trì hoãn sinh con do áp lực chi phí sinh hoạt, các nhà chuyên môn cảnh báo nền kinh tế Trung Quốc có thể bị chệch hướng do mức độ già hóa dân số ở nước này ngày càng sâu sắc.

Trung Quốc suy giảm dân số phần nhiều do người trẻ trốn tránh kết hôn và sinh con. Ảnh: SCMP

Đang sống và làm việc ở thủ đô Bắc Kinh, Cici cho biết cô không muốn kết hôn và sinh con cho đến ít nhất 35 tuổi. Bất chấp áp lực từ phụ huynh, cô gái 27 tuổi hầu như không có thời gian nghĩ về việc lập gia đình khi vừa phải hoàn thành bằng thạc sĩ luật vừa bận rộn với công việc tại một công ty công nghệ.

Câu chuyện của Cici không có gì lạ bởi phần lớn người trẻ ở những nước phát triển và giàu có cũng đang trì hoãn việc kết hôn hoặc sinh con lâu hơn thế hệ trước. Vấn đề là Trung Quốc chưa thuộc nhóm hiếm hoi đó. Ngân hàng Thế giới định nghĩa, một quốc gia được xếp vào nhóm thu nhập cao thì thu nhập bình quân đầu người phải trên 13.845 USD/tháng. Mặc dù thu nhập bình quân đầu người ở Trung Quốc tăng vọt trong thế kỷ 21, nhưng đến năm 2022 mới đạt 12.850 USD. Trong bối cảnh dân số già liên tục tăng còn người trẻ ngại sinh con, nhiều chuyên gia cảnh báo sự mất cân bằng sẽ dẫn tới nhiều vấn đề nghiêm trọng cho cho nền kinh tế, báo trước viễn cảnh Trung Quốc “già trước khi giàu”.

Nếu nói về kinh tế ảm đạm, người ta đang so sánh Trung Quốc với Nhật Bản – quốc gia bước vào “thập kỷ mất mát” suốt những năm 1990. Nguyên nhân thời kỳ đình trệ này là do sự sụp đổ của thị trường chứng khoán, kéo theo giảm phát và tăng trưởng thấp dai dẳng. Tình hình trở nên trầm trọng khi Tokyo đối mặt thách thức già hóa dân số. Năm 1993, khoảng 14% dân số Nhật Bản trên 65 tuổi và Trung Quốc hiện ở ngưỡng tương tự. Và trong 20 năm tới, số người trên 65 tuổi ở Trung Quốc được dự báo tăng lên khoảng 400 triệu người, nhiều hơn dân số Mỹ.

Nhận thức rõ vấn đề, Bắc Kinh từ năm 2016 dỡ bỏ chính sách một con và thay bằng chính sách giới hạn 3 con. Để khuyến khích phụ nữ sinh, một số tỉnh còn bãi bỏ những hạn chế về quy mô gia đình; cho phép các cặp vợ chồng mới cưới nghỉ có lương trong 30 ngày, giảm chi phí thụ tinh nhân tạo và trợ cấp tiền mặt cho em bé thứ 2 và 3. Song, những ưu đãi chưa đem lại hiệu quả cao. Một phần vì phụ nữ Trung Quốc ngày nay được học hành nhiều hơn và không như thế hệ trước, họ chỉ muốn đạt ổn định trong sự nghiệp và không sẵn sàng tuân thủ các chuẩn mực cũ. Ngoài ra còn vì vấn đề kinh tế. Theo một nhà cung cấp dữ liệu, một cặp đôi cần tiết kiệm tới 270.000 USD để mua bất động sản ở Bắc Kinh, nơi giá đất trung bình 9.500 USD/m². Vì vậy, chừng nào những người trẻ như Cici còn cảm thấy tài sản họ không tăng thêm nhờ việc sinh con, lực lượng lao động Trung Quốc sẽ tiếp tục co lại.

Giai đoạn 2019-2022, dân số trong độ tuổi lao động Trung Quốc giảm hơn 40 triệu người, khiến việc hỗ trợ tầng lớp người cao tuổi ngày càng khó khăn. Năm 2019, Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc cảnh báo quỹ hưu trí của nhà nước có thể cạn tiền vào năm 2035.

MAI QUYÊN (Theo Guardian)