“Tôi không xứng là người Trung Quốc chỉ vì tôi có đôi mắt híp ư?”, người mẫu Trung Quốc Cai Niangniang viết trong một bài đăng trên mạng xã hội gần đây, sau khi những bức ảnh quảng cáo cũ của cô lan truyền rộng rãi và gây tranh cãi.

Loạt ảnh chụp cho thương hiệu bún ăn liền Three Squirrels (Ba con sóc) của Cai Niangniang bị tấn công dồn dập trên mạng xã hội với cáo buộc “cố tình gây khó chịu” và “không yêu nước”. Trong khi đó, nhiều người bảo vệ Cai Niangniang tự hỏi liệu lỗi của người mẫu này là gì? Phải chăng vì cô sở hữu đôi mắt híp?

Công kích nhằm vào Cai Niangniang gay gắt tới nỗi công ty phải gỡ các hình quảng cáo của cô và xin lỗi công chúng vì đã khiến họ “cảm thấy khó chịu”. Tuy nhiên, Niangniang cho biết cô không hiểu mình đã làm gì sai để phải chịu bạo lực mạng, khi bản thân chỉ hoàn thành công việc người mẫu.

“Vẻ ngoài của tôi là do ba mẹ tôi ban tặng. Phải chăng tôi đã xúc phạm Trung Quốc ngay từ ngày tôi chào đời chỉ vì dáng vẻ của tôi”, người mẫu 28 tuổi đăng trên mạng xã hội.

Trước Niangniang, nhiếp ảnh gia thời trang hàng đầu Trung Quốc Trần Mạn hồi tháng 11/2021 cũng phải lên tiếng xin lỗi vì “thiếu hiểu biết” khi chụp bức ảnh một người mẫu mắt híp cho thương hiệu Dior.

Mạng xã hội Trung Quốc gần đây còn dậy sóng với các quảng cáo của Mercedes-Benz và Gucci, trong đó sử dụng hình ảnh phụ nữ nước này có đôi mắt híp.

Trong bối cảnh chủ nghĩa dân tộc và chủ nghĩa chống phương Tây gia tăng ở Trung Quốc, nhiều người nước này coi các quảng cáo về người mẫu mắt híp là ví dụ cho thấy phân biệt chủng tộc nhằm vào Bắc Kinh. Các nhà phê bình nhận định bằng cách sử dụng người mẫu mắt híp, các công ty phương Tây đang phơi bày định kiến về gương mặt người Trung Quốc.

Báo nhà nước Trung Quốc China Daily gần đây cũng lên tiếng về ảnh quảng cáo của Niangniang, cho rằng hãng Three Squirrels “nên biết về mức độ nhạy cảm của người tiêu dùng Trung Quốc với các quảng cáo”.

Hình ảnh của Niangniang được cho là khơi lên “định kiến mắt híp” về người châu Á, vốn nổi lên trong văn hóa phương Tây từ thế kỷ 19 và bị nhiều người châu Á ngày nay coi là “cực kỳ phản cảm”.

Tại Hollywood, nhân vật phản diện châu Á nổi tiếng Phúc Mãn Châu, do tiểu thuyết gia Sax Rohmer sáng tạo, cũng sở hữu đôi mắt híp. Nhân vật này được coi là hiện thân của quan niệm “hiểm họa da vàng” – ý tưởng phân biệt chủng tộc rằng văn hóa Á đe dọa xã hội phương Tây.

“Thực sự đã tồn tại lịch sử lâu đời sử dụng mắt híp để phân biệt đối xử với người châu Á”, tiến sĩ Liu Wen từ Viện hàn lâm Sinica, Đài Loan, chia sẻ.

Tuy nhiên, quan điểm cứng nhắc của một số người Trung Quốc về hình mẫu sắc đẹp cụ thể cũng đi ngược quan điểm toàn cầu hiện nay về đa dạng hóa và tăng cường gương mặt châu Á trên các phương tiện truyền thông.

Các nhà quan sát cho rằng một số người có thể cảm thấy bị xúc phạm trước những quảng cáo, song những chỉ trích kịch liệt của họ giống như bác bỏ sự thật rằng có rất nhiều cách nhìn về người Trung Quốc.

“Bác bỏ mắt híp là hiện tượng rất nguy hiểm, vì nó cũng là bác bỏ đa dạng thẩm mỹ”, tiến sĩ Luwei Rose Luqiu từ Đại học Baptist Hong Kong nhận định.

Các chuyên gia cũng chỉ ra rằng tiêu chuẩn truyền thống về vẻ đẹp ở Trung Quốc thực chất là ưa chuộng đôi mắt híp. Họ lấy ví dụ các bức tranh từ thời nhà Đường, được nhiều người coi là thời hoàng kim về nghệ thuật và văn hóa của Trung Quốc, cũng xuất hiện hình ảnh phụ nữ sở hữu đôi mắt dài và hẹp.

“Dù có một số khác biệt giữa các triều đại, đôi mắt híp vẫn được ưa chuộng ở Trung Quốc cổ đại”, tiến sĩ Jaehee Jung tại Đại học Delaware, Mỹ, nhận xét.

Một số chuyên gia cho rằng sở thích của người Trung Quốc ngày nay với đôi mắt to tròn có thể là minh chứng về ảnh hưởng từ phương Tây. Các chuyên gia nhận định thay đổi về tiêu chuẩn đôi mắt đẹp ở Trung Quốc có thể bắt đầu vào khoảng cuối những năm 1970, khi nước này mở cửa với thế giới và bắt đầu tiếp xúc quảng cáo, giải trí nước ngoài.

Ngày nay đôi mắt to tròn hai mí ở Trung Quốc được đánh giá cao đến mức rất nhiều phụ nữ trẻ nước này trang điểm hoặc tìm tới phẫu thuật thẩm mỹ để sở hữu đôi mắt to hơn.

Tuy nhiên, với Niangniang, người mẫu đang là tâm điểm của cuộc tranh cãi về đôi mắt híp, cô hy vọng mọi người có thể “tử tế” hơn với những người sở hữu vẻ ngoài khác biệt. Niangniang hy vọng mọi người không công kích cô ngay cả khi họ không thích diện mạo khác số đông của cô.

“Đôi mắt của tôi chỉ có vậy, bên ngoài còn nhỏ hơn so với hình quảng cáo. Nhưng mỗi người đều có sức hút riêng!”, Niangniang viết.

• Quảng cáo gây tranh cãi vì dùng người mẫu mắt híp

Ngọc Ánh (Theo BBC)