Thử rồi thành nghiện

Trên thị trường, các loại TLĐT thế hệ mới đang xuất hiện với nhiều hình dáng, kích cỡ, giá thành khác nhau, từ vài trăm ngàn đồng đến hàng triệu đồng. Đi kèm là hàng loạt loại tinh dầu chứa mùi và hương liệu như vị trái cây, kẹo, hương hoa…

Thực tế, bản thân tinh dầu dùng để hút TLĐT cũng có rất nhiều loại chứa chất gây nghiện và các chất độc hại khác. Thậm chí, trên thị trường còn xuất hiện loại tinh dầu chiết xuất cần sa, khi hút sẽ cho cảm giác bay bổng và cơn phê kéo dài trong nhiều giờ liền.

Theo chia sẻ của những người hút TLĐT nhiều năm, việc hút TLĐT cũng sẽ gây nghiện như thuốc lá thông thường và tốn nhiều chi phí hơn. N.M.H. (24 tuổi, ngụ quận Phú Nhuận, TPHCM) có “thâm niên” hút TLĐT 4 năm, cho biết, ban đầu anh hút chỉ vì tò mò và đua theo bạn bè mà dần dần dẫn đến nghiện lúc nào không hay. “Hương liệu, mùi thơm của tinh dầu khi được đốt cháy rất dễ chịu, gây kích thích, giảm stress và lâu dần tôi cảm thấy mê, khó dứt ra được. Trung bình mỗi tháng tôi mất từ vài trăm ngàn đồng đến cả triệu đồng để mua các loại tinh dầu”, H. nói.

Chia sẻ với chúng tôi, N.T.Q. (ngụ quận Tân Bình) kể, anh bỏ thuốc lá thông thường và chuyển qua hút TLĐT từ năm 2019. Lúc đầu, Q. chuyển qua hút TLĐT là nhằm thay thế rồi bỏ dần thuốc lá, nhưng càng hút, Q. càng lệ thuộc vào TLĐT và nghiện.

Năm 2021, vì tò mò và nghe theo lời bạn bè nên trong những cuộc vui, anh bắt đầu thử hút thuốc kèm một số tinh dầu có chiết xuất cần sa để tìm cảm giác mới. “Khi hút, tôi có cảm giác lâng lâng, bay bổng, chân tay bủn rủn không thể đứng dậy, thậm chí có đôi lúc chỉ hít vài hơi nhưng nằm phê đến cả nửa ngày. Lâu dần, mỗi khi căng thẳng hay có chuyện buồn tôi lại có cảm giác thèm và tiếp tục hút”, Q. chia sẻ.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) nhận định, chưa có bằng chứng cho thấy TLĐT giúp cai thuốc lá, ngược lại người sử dụng TLĐT có nguy cơ vẫn sử dụng thuốc lá thông thường. Thậm chí, có nhiều người còn sử dụng hai loại thuốc lá song song với nhau, gây nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Tại Việt Nam, theo nghiên cứu của Viện Chiến lược và chính sách y tế (Bộ Y tế), năm 2020 có 8,35% học sinh từ lớp 8-12 sử dụng TLĐT, tăng 40 lần so với năm 2005.

Ma túy tổng hợp trá hình

Nhiều chuyên gia y tế đã cảnh báo, vì bản chất TLĐT không đốt cháy sợi thuốc nên ít gây hại hơn thuốc lá thông thường nhưng một số loại tinh dầu dùng cho TLĐT có thể chứa những thành phần gây nghiện, thậm chí nguy hiểm như chất gây ung thư, hóa chất độc hại và các chất kích thích thần kinh. Mới đây, một cô gái 20 tuổi ở Hà Nội hôn mê sâu sau khi dùng TLĐT. Nữ bệnh nhân này đi chơi với bạn và đây là lần đầu tiên hút TLĐT, khoảng 4 giờ sau khi hút, bệnh nhân bất tỉnh và được đưa vào Bệnh viện Bạch Mai để cấp cứu.

Bác sĩ Mai Đức Huy, Phó Giám đốc Bệnh viện Đa khoa Sài Gòn (TPHCM) cho biết, phiên bản đầu tiên của TLĐT được gọi là Vape. Sau đó, thị trường bắt đầu xuất hiện thêm nhiều dòng sản phẩm mới, có sự thay đổi về kích cỡ, hình dạng, mùi vị nhưng tất cả những sản phẩm này đều có mục đích chung là tạo độ thỏa mãn, được giới thiệu có thể giúp người hút từ bỏ thuốc lá thông thường. “TLĐT sử dụng phương pháp đốt tinh dầu, tạo ra nhiều khói, mùi thơm và hương vị tinh dầu không bị biến đổi.

Nếu sử dụng TLĐT chứa nicotine sẽ có nguy cơ gây nghiện và ảnh hưởng đến não, mạch máu và hệ thống miễn dịch”, bác sĩ Mai Đức Huy chia sẻ.

Ngoài Vape, phiên bản của TLĐT còn có hàng loạt loại như Pod System, Pod Chill, Pod Libo Boom… nhỏ gọn, được nhiều người dùng vì loại này có thể sử dụng tinh dầu có chứa ma túy tổng hợp, nicotine ở nồng độ cao. Thông thường sau khi hút, người sử dụng loại ma túy tổng hợp này có sự thay đổi trong hành vi. Họ cảm thấy đầu óc tối sầm, quay cuồng, khi đó tuy cơ thể có thể nhận thức, nghe được lời nói của mọi người nhưng không thể đứng hoặc ngồi dậy và quên hết mọi thứ vào ngày hôm sau. 

Đặc biệt, thời gian gần đây xảy ra nhiều vụ thương tật, thậm chí tử vong do sử dụng tinh dầu có chứa chất ma túy tổng hợp trá hình để cho vào TLĐT. “Thực chất, loại ma túy đá tổng hợp đó là 5F-MDMB-PICA, một chất kích thích mạnh, trước đây thường có trong cỏ Mỹ. 5F-MDMB-PICA là một trong những loại ma túy tổng hợp kích thích hệ thần kinh trung ương gây ảo giác mạnh về không gian và thời gian. Khi sử dụng lâu dài sẽ khiến cấu trúc của thần kinh của con người bị tổn thương và dẫn đến tâm thần phân liệt. Nguy hiểm hơn, các loại ma túy thế hệ mới còn có thể gây ngộ độc, thậm chí là tử vong nhanh chóng cho người sử dụng”, bác sĩ Mai Đức Huy lưu ý.

BÙI TUẤN – KIM HUYỀN