Tử vong do dùng thuốc đái tháo đường trên mạng

Đái tháo đường là một trong những “đại dịch” của xã hội hiện đại. Bên cạnh phương pháp kiểm soát đường huyết bằng Insulin của tây y, nhiều người bệnh cũng tìm đến bài thuốc thảo dược đông y với niềm tin sẽ “hợp” với thể trạng hơn.

Không thể phủ nhận tác dụng của các loại thảo mộc dân gian nếu sử dụng đúng cách trong việc ổn định đường huyết cho người bệnh đái tháo đường, tuy nhiên, hiện nay trên thị trường xuất hiện nhiều loại đông dược không rõ nguồn gốc để điều trị, khiến tình trạng bệnh không cải thiện mà còn nặng hơn.

Cụ thể, nếu đánh từ khóa “thuốc trị bệnh đái tháo đường” trên google search, chỉ trong vòng 0,49 giây cho ra khoảng 40.800.000 kết quả. Trong đó nổi lên là các trang quảng cáo về các bài thuốc đông y gia truyền điều trị bệnh đái tháo đường.

Thuốc trị đái tháo đường được quảng cáo trên mạng với đủ loại: Từ cây thuốc, vị thuốc đến bài thuốc trị tiểu đường. Từ thuốc đông y gia truyền đến thuốc xách tay, nhập ngoại từ nhiều nguồn khác nhau, thậm chí không rõ nguồn gốc, xuất xứ…

Giữa “biển” thông tin về thuốc điều trị đái tháo đường trên mạng mà người dùng dễ dàng tìm thấy, cùng với tâm lý mong muốn chữa trị bệnh dứt điểm, không cần uống thuốc tây y nhiều tác dụng phụ… nhiều người bệnh đã tin và mua dùng, bỏ thuốc bác sĩ, khiến bệnh trở nặng, biến chứng khó lường.

Nguy hiểm hơn, một số thuốc đông y có chứa tân dược như phenformin. Phenformin là một hoạt chất giúp hạ đường huyết nhưng gây nhiều tác dụng phụ và nguy hiểm chết người nên đã bị cấm sử dụng từ những năm 1970. Lợi dụng sự thiếu hiểu biết của người dân, nhiều người đã trà trộn, mạo danh thuốc đông y để bán ra thị trường. 

Mặc dù Việt Nam và các nước trên thế giới đã cấm lưu hành phenformin từ lâu. Tuy nhiên, hàng năm vẫn ghi nhận các trường hợp nhập viện điều trị và tử vong do ngộ độc phenformin khi người bệnh tự mua uống thuốc nam trị bệnh đái tháo đường.

Thực tế, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) từng tiếp nhận 3 bệnh nhân cấp cứu do sử dụng sản phẩm Tiểu đường hoàn trị đái tháo đường. Kết quả xét nghiệm thuốc của bệnh nhân sử dụng trước đó, các chuyên gia phát hiện chứa phenformin – hoạt chất đã bị thế giới cấm sử dụng từ năm 1978 bởi chất này có thể gây chết người.

Trường hợp đầu tiên là một người đàn ông 57 tuổi, ở Lạng Sơn có tiền sử bị đái tháo đường nhiều năm. Bệnh nhân không điều trị Tây y mà tự ý mua thuốc Đông y để uống vì nghe quảng cáo thuốc này giúp kiểm soát đường huyết tốt với giá chỉ 50.000 đồng/gói, có thể dùng cả tháng. Thời gian đầu thuốc tỏ ra hiệu quả, tuy nhiên, khoảng vài tháng sau đó, người bệnh có dấu hiệu viêm phổi, sốc nặng. Bệnh nhân nhập viện trong tình trạng suy đa tạng, nhiễm toan chuyển hóa rất nặng nhưng bác sĩ không xác định rõ nguyên nhân. Sau 5 ngày điều trị tích cực, bệnh nhân đã tử vong, lúc này gia đình mới cho biết bệnh nhân đã sử dụng sản phẩm Tiểu đường hoàn.

Bệnh nhân thứ hai cũng là nam giới, 66 tuổi nhà ở Hà Nội. Bệnh nhân có tiền sử bị đái tháo đường hơn 10 năm kèm tăng huyết áp, mỡ máu. Ngoài dùng thuốc của bác sĩ kê, bệnh nhân này vẫn tự ý uống thêm Tiểu đường hoàn.

Tiếp đến bệnh nhân nữ (63 tuổi, ở Đội Nhân, Ba Đình, Hà Nội) cũng đã tử vong liên quan đến Tiểu đường hoàn. Theo lời kể của người nhà, bệnh nhân có tiền sử đái tháo đường cách đây 3 năm nhưng không điều trị bằng thuốc Tây y theo chỉ định của bác sĩ mà dùng thuốc “Tiểu đường hoàn”, mỗi ngày uống 8 viên. Trước vào viện, bệnh nhân xuất hiện mệt mỏi, kém ăn, buồn nôn, gia đình đưa bệnh nhân vào viện điều trị.

Bệnh nhân được chuyển đến Khoa Hồi sức Tích cực, BV. Bạch Mai trong tình trạng toan chuyển hóa nặng, suy đa tạng. Dù đã được điều trị tích cực bằng máy hỗ trợ tim phổi nhân tạo, lọc máu liên tục, bệnh nhân vẫn đã không thể qua khỏi.

Nhận định về cả 3 trường hợp, các bác sĩ xác định nguyên nhân tử vong có liên quan đến loại thuốc Tiểu đường hoàn có chứa thành phần chất cấm phenformin.

Thuốc trị đái tháo đường chứa chất cấm phenformin nguy hiểm thế nào?

TS.BS. Phạm Thúy Hường – Phó giám đốc Bệnh viện Nội tiết Trung ương cho biết, nhiễm toan máu do phenformin trên người bệnh đái tháo đường giai đoạn đầu thường biểu hiện mệt mỏi, ăn kém, yếu cơ. Đến khi tình trạng nặng dần sẽ có biểu hiện thở nhanh, tim đập nhanh, tụt huyết áp, nồng độ acid lactic tăng cao, kèm theo đó là rối loạn tri giác và suy hô hấp. Đây là một biến chứng nghiêm trọng, có thể đe dọa tính mạng và dẫn đến tử vong, cần phải được điều trị hồi sức tích cực.

Tình trạng toan chuyển hóa do phenformin rất nặng, tỷ lệ gây tử vong lên tới hơn 50%. TS Hường cảnh báo. Thế nhưng việc sử dụng trái phép phenformin để sản xuất thuốc điều trị đái tháo đường đang trở nên phức tạp và rất khó kiểm soát, thường được bào chế dưới nhiều dạng khác nhau như: Thuốc viên, thuốc tễ, thuốc hoàn… gia truyền.

Ngoài thuốc nam có trộn phenformin điều trị tiểu đường, một số bệnh nhân còn hy vọng vào việc dùng các loại lá thảo dược để chữa bệnh. Tuy nhiên, theo TS.BS. Phạm Thúy Hường, mặc dù một số thảo dược đã được chứng minh công dụng hỗ trợ điều trị đái tháo đường như dây thìa canh, hoài sơn, câu kỷ tử… Nhưng, các loại thảo dược này chỉ có thể hỗ trợ chứ không thể thay thế thuốc điều trị đái tháo đường. Việc người bệnh mua thuốc theo mách bảo hoặc mua theo quảng cáo… dẫn đến bệnh khó kiểm soát và khó khăn hơn trong điều trị.

Đến nay chưa có bất kỳ loại thuốc nào, nguồn gốc ở đâu có thể điều trị dứt điểm được bệnh này. Vì vậy, người bệnh đái tháo đường hãy tin tưởng vào phác đồ điều trị của bác sĩ chuyên khoa, tuân thủ chỉ định của bác sĩ về việc dùng thuốc theo đúng giai đoạn của bệnh để ngăn ngừa bệnh tiến triển và ngăn ngừa hoặc làm chậm biến chứng do bệnh gây ra.

Hơn nữa, một người có thể mắc nhiều bệnh: Tim mạch, huyết áp, đái tháo đường… cùng lúc (đặc biệt là người cao tuổi), và có thể phải đến nhiều bác sĩ chuyên khoa khác nhau để khám bệnh và điều trị. Nhưng thuốc cũng có tác dụng tương tác với nhau trong cơ thể, hoặc có lợi hoặc sẽ gây hại. Vì vậy, khi một bệnh nhân đang mắc bệnh đái tháo đường, mắc kèm theo một bệnh khác thì điều cần ghi nhớ không bao giờ được quên là phải mang theo các xét nghiệm mới nhất, đơn thuốc đang dùng và nói cho bác sĩ biết về tình trạng bệnh mình đã và đang mắc phải để bác sĩ cân nhắc khi kê đơn, tránh tương tác bất lợi cho người bệnh.

Bệnh nhân không nên nghe theo lời giới thiệu “ở đâu đó có thầy lang giỏi, bài thuốc hay”… mà tìm đến điều trị. Đặc biệt người bệnh đái tháo đường tuyệt đối không nên nghe theo lời khuyên của những người không có chuyên môn, hay tin những lời quảng cáo trên internet, sử dụng các loại thuốc không rõ nguồn gốc, xuất xứ, thành phần vì có thể thuốc đã được trộn các chất cấm, có hại cho cơ thể. Người bệnh nên tuyệt đối tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sĩ và kiên trì với phác đồ để đạt được hiệu quả điều trị tốt nhất.

An Dương (T/h)