Trong mùa dịch Covid-19, các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ bị ảnh hưởng nặng nề, rất nhiều người lao động (NLĐ) lâm vào cảnh mất việc làm, không có thu nhập. Nhiều NLĐ mất việc đã quan tâm về việc có được hưởng chế độ trợ cấp thất nghiệp hay không, giải quyết như thế nào.
Điều kiện được trợ cấp thất nghiệp
Bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) là loại bảo hiểm bắt buộc mà người sử dụng lao động và NLĐ khi giao kết các loại hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc không xác định thời hạn, có xác định thời hạn, hợp đồng theo mùa vụ, hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn từ đủ 3 tháng đến dưới 12 tháng phải tham gia.
Quỹ BHTN được người sử dụng lao động và NLĐ đóng trên cơ sở tiền lương của NLĐ, được sử dụng để bù đắp một phần thu nhập của NLĐ khi bị mất việc làm, hỗ trợ NLĐ học nghề, duy trì việc làm, tìm việc làm, như một hình thức chia sẻ rủi ro giữa những người tham gia BHTN.
Với vai trò và ý nghĩa như vậy, các chế độ BHTN dành cho NLĐ bao gồm: trợ cấp thất nghiệp; hỗ trợ tư vấn, giới thiệu việc làm; hỗ trợ học nghề; hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm. Trong đó, chế độ mà hầu hết NLĐ đều quan tâm, đặc biệt trong giai đoạn khó khăn hiện nay, là trợ cấp thất nghiệp.
Để được hưởng chế độ trợ cấp thất nghiệp, NLĐ cần phải đáp ứng 4 điều kiện theo quy định tại Điều 49 Luật Việc làm 2013.
Cụ thể là:
1- Chấm dứt hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc mà không phải do NLĐ đơn phương chấm dứt trái pháp luật, hoặc chấm dứt hợp đồng lao động mà NLĐ không được hưởng lương hưu, trợ cấp mất sức lao động hàng tháng.
2- Đã đóng BHTN từ đủ 12 tháng trở lên trong thời gian 24 tháng trước khi chấm dứt hợp đồng lao động, hoặc hợp đồng làm việc đối với loại hợp đồng xác định thời hạn và không xác định thời hạn; đã đóng BHTN từ đủ 12 tháng trở lên trong thời gian 36 tháng trước khi chấm dứt hợp đồng lao động đối với loại hợp đồng theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn từ đủ 3 tháng đến dưới 12 tháng.
3- Đã nộp hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp trong thời hạn 3 tháng kể từ ngày chấm dứt hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc.
4- Chưa tìm được việc làm sau 15 ngày, kể từ ngày nộp hồ sơ hưởng BHTN (trừ các trường hợp: thực hiện nghĩa vụ quân sự, nghĩa vụ công an; đi học tập có thời hạn từ đủ 12 tháng trở lên; chấp hành quyết định áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc; bị tạm giam; chấp hành hình phạt tù; ra nước ngoài định cư; đi lao động ở nước ngoài theo hợp đồng; chết).
Nếu đáp ứng đủ 4 điều kiện trên, kể từ ngày thứ 16 tính từ ngày nộp đủ hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp, NLĐ sẽ được hưởng trợ cấp thất nghiệp hàng tháng bằng 60% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHTN của 6 tháng liền kề trước khi thất nghiệp. Thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp được tính theo số tháng đóng BHTN, nếu đóng đủ 12 tháng đến đủ 36 tháng thì được hưởng 3 tháng trợ cấp thất nghiệp; sau đó, cứ đóng đủ thêm 12 tháng thì được hưởng thêm một tháng trợ cấp thất nghiệp, nhưng tối đa không quá 12 tháng (Điều 50 Luật Việc làm 2013).
Đối với các trường hợp chưa đủ điều kiện
Trong bối cảnh dịch Covid-19 kéo dài, gây tác động lớn đến nhiều mặt trên các lĩnh vực kinh tế – xã hội, kể cả khi không đủ điều kiện để được hưởng trợ cấp thất nghiệp, NLĐ vẫn có thể nhận được sự hỗ trợ của Nhà nước. Nghị quyết 42/NQ-CP ngày 9-4-2020 và Quyết định 15/2020/QĐ-TTg ngày 24-4-2020 quy định cụ thể các trường hợp hỗ trợ như sau: 1- NLĐ có giao kết hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc trước thời điểm ngày 1-4-2020 và đang tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. 2- Chấm dứt hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc trong khoảng thời gian từ ngày 1-4-2020 đến hết ngày 15-6-2020 nhưng không đủ điều kiện hưởng trợ cấp thất nghiệp theo quy định. 3- Không có thu nhập hoặc có thu nhập thấp hơn mức chuẩn cận nghèo thì sẽ được hỗ trợ 1 triệu đồng/người/tháng, tùy theo tình hình thực tế của diễn biến dịch, nhưng tối đa không quá 3 tháng (từ tháng 4 đến tháng 6-2020).
Đây là những nỗ lực của Nhà nước nhằm chia sẻ khó khăn, phần nào giúp người dân, NLĐ đảm bảo cuộc sống trong tình trạng kinh tế suy thoái vì dịch Covid-19. Vì vậy, NLĐ đã bị mất việc làm, nếu đáp ứng đủ các điều kiện để được nhận trợ cấp thất nghiệp thì có thể nộp hồ sơ đến Trung tâm Dịch vụ việc làm để được hưởng chế độ này. Trường hợp không đáp ứng được các điều kiện để được nhận trợ cấp thất nghiệp, NLĐ vẫn có thể làm hồ sơ đề nghị hỗ trợ gửi đến UBND cấp xã để được xem xét hỗ trợ.
