Củ ấu sừng trâu có vẻ ngoài đen đúa, xấu xí nhưng bên trong là lớp thịt trắng ngần, ngọt bùi. Mỗi năm vào mùa nước lên, ấu là một trong số cây thủy sinh giúp người dân “hái ra tiền” đáng kể. Ấu không mọc quá sâu mà chỉ nổi bồng bềnh trên mặt nước, lá nở xòe phủ xanh kín một vùng. Trồng ấu không tốn nhiều chi phí, không phải lo đầu ra, bởi là một trong những món ăn đặc trưng trong mùa nước được nhiều người đón nhận. Ngồi bên rổ ấu luộc nóng hổi còn bốc khói, trẻ con chỉ việc cắn vỡ lớp vỏ ngoài, còn người già phải nhờ đến… cán dao, cây búa nhỏ để đập. Cái sự ăn có vẻ vất vả mà không ai bỏ cuộc! Trong chợ, dọc đường, ấu luộc đen nhánh chất cao hình chóp bày cạnh mấy rổ hột sen, đậu phộng, cà na luôn hút khách.

Mùa nước nổi, Lòng Hồ Tân Trung (Phú Tân) đón khách tấp nập về trải nghiệm cuộc sống của dân miền Tây sông nước. Ông Tám Hổ (Phạm Văn Hổ), người phụ trách du lịch tại đây cho biết, các dịch vụ khách ưa chuộng là bơi xuồng hái bông điên điển, thăm ruộng ấu, dỡ chà, đổ dớn bắt cá, bẻ mía… Ngoài những món chính được chuẩn bị theo yêu cầu, khách “thu lượm” được những gì đều được ông chế biến thành món ăn thích hợp. Thăm ruộng ấu, lật từng bụi lên dò củ và thu hoạch làm “chiến lợi phẩm” khiến mọi người rất thích thú. Mấy năm trước, vùng Tân Trung trồng ấu khá nhiều, mang lại nguồn lợi đáng kể cho người dân trong mùa nước nổi. Hiện nay, số hộ còn duy trì mô hình rất ít, do ảnh hưởng mùa màng và thời tiết. Để đảm bảo phục vụ du khách, ông Tám Hổ và các hộ tham gia làm du lịch tự trồng ấu sẵn. Hai món không thể thiếu trong thực đơn đãi khách là ấu luộc và ấu chiên nước mắm. Dọc đường vào khu du lịch, dân địa phương tranh thủ bày hàng ấu tươi và ấu luộc bán 2 bên đường.

Đâu chỉ để luộc ăn chơi, nghe các bà nội trợ hướng dẫn đủ món biến tấu từ ấu mới thấy bất ngờ. Người dân quê có tài sáng tạo rất nhạy, trong ẩm thực cũng vậy. Bản tính “dễ sống và dễ ăn” khiến họ bày ra đủ kiểu chế biến chỉ với 1 nguyên liệu, vô tình tạo ra những món “đặc sản”. Vậy là người người lại tìm mua ấu cho bằng được. Củ ấu tươi tách sạch vỏ có thể nhúng bột chiên giòn, nấu cà ri, chiên nước mắm, nấu chè, hầm giò heo, kho với các nguyên liệu củ, quả khác… Ngoài chợ, tìm ấu tươi đã khó, huống hồ là loại được sơ chế. Biết được nhu cầu này, hàng ngày chị Nguyễn Thị Hiền “gia công” ấu, rồi đem từ Chợ Mới qua Long Xuyên bán. Chị nói ấu còn tươi vỏ mềm, rất dễ tách nhưng cực công, 1 buổi làm chỉ được vài ký, bán giá gấp đôi loại còn nguyên vỏ. “Dạo trước, không có ai biết ăn, còn bây giờ đem qua bao nhiêu đều bán hết sạch trong buổi sáng”- chị Hiền cho biết.

Muốn biết công thức chế biến từ ấu phải bỏ công sưu tầm nhiều nơi, bởi mỗi người thích thưởng thức theo một kiểu. Chẳng hạn ấu lăn bột chiên giòn phải chọn củ non vừa, trần qua nước sôi, “áo” bột vừa phải để lớp ngoài giòn, lớp trong còn nguyên vị thanh ngọt. Củ ấu nấu cà ri thì chọn loại già sẽ có nhiều bột, vị bùi, thơm, ngấm gia vị béo ngọt trọn vẹn. Thích nồi cà ri “độc” nguyên liệu ấu cũng được, mà kết hợp thêm vài loại củ khác vẫn ngon, vị ấu đặc trưng không hề thay đổi. Những ngày nắng gắt oi bức, canh ấu hay chè củ ấu là món thanh nhiệt được ưu tiên cho gia đình. Ấu chiên nước mắm giòn ngọt thực hiện mau lẹ hơn cả, thường làm món khai vị cho bữa tiệc.

Cứ thế, các món ăn lạ mà quen dần phổ biến, được nhiều người học hỏi để dành đổi vị trong bữa cơm hoặc thết đãi khách đến nhà.

MỸ HẠNH/Theo Tin tức miền Tây