Còn chưa ưng ý chỗ nào thì để bàn sau nhưng phải thấy một sự thật đắng nghét từ quyết định xử phạt mới đây của Cục Phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử (Bộ TT&TT). 

Dòng trạng thái (status) xúc phạm nữ phóng viên bị nhiễm COVID-19 đúng là của luật sư Lê Văn Thiệp, tức không có việc tài khoản Facebook của ông bị hack như ông đã nói.

Theo quyết định xử phạt ngày 10-4 nói trên, luật sư (LS) Thiệp (Đoàn LS TP Hà Nội) đã có hành vi “cung cấp, truyền đưa, sử dụng thông tin số tại tài khoản Facebook Lê Văn Thiệp để xúc phạm uy tín, danh dự của một phóng viên công tác tại Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN)”. Hành vi này vi phạm quy định của điểm g khoản 3 Điều 66 Nghị định 174/2013. Dựa vào mức xử phạt theo quy định là 5-10 triệu đồng và có xem xét tình tiết giảm nhẹ, cục trên đã phạt ông 8 triệu đồng.

Ban đầu, luật sư Lê Văn Thiệp phủ nhận việc viết status phiếm chỉ và xúc phạm nữ nhà báo; khi làm việc với Cục Phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử (Bộ TT&TT) ông ta đã thừa nhận việc này.

Ở status mắc lỗi, tác giả tỏ ý phê phán việc một phóng viên bị lây bệnh. Trong đó có vài từ úp mở để trong ngoặc kép khơi gợi việc rất riêng tư mà dẫu không có căn cứ để xác định nhưng ông vẫn cứ loan tin, gây tổn hại lớn cho danh dự của nữ phóng viên đang là bệnh nhân. Trong văn bản khẩn thiết đề nghị Hội Nhà báo Việt Nam hỗ trợ để vụ việc được xử lý thích đáng, Liên chi hội Nhà báo TTXVN cho rằng status viết phiếm chỉ nhưng ai đọc cũng biết rõ là nhắm đến một phóng viên của TTXVN. Theo liên chi hội, đây là sự nhục mạ nghiêm trọng đối với uy tín cá nhân của nhà báo bị bệnh lẫn của TTXVN.

Tiếp nữa, khi đề nghị Bộ Tư pháp, Liên đoàn LS Việt Nam, Đoàn LS TP Hà Nội kiểm tra và có hình thức xử lý phù hợp, Ban Kiểm tra Hội Nhà báo Việt Nam cũng có văn bản nhận xét status đó đã dùng lời lẽ thô tục, thiếu chuẩn mực, gây bức xúc, phẫn nộ đối với những người làm báo chân chính và dư luận xã hội.

Chính từ những đòi hỏi cần thiết, chính đáng đó mà Cục Phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử đã nhanh chóng xem xét và xử lý hành chính vi phạm bằng hình thức đã nêu ở trên. Tuy nhiên, cũng chính từ những tổn hại ở mức “nghiêm trọng”, “gây phẫn nộ” không chỉ là đối với nạn nhân mà còn là đối với cộng đồng như các văn bản trên đã đặt ra, thử cùng xem lại việc xử lý hành chính liệu có tương xứng với mức độ vi phạm hay chưa. Cách xử lý này có đáp ứng được những yêu cầu cứng rắn mà Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao đã đề ra trong văn bản mới đây về việc xét xử các tội phạm về COVID-19 hay không?

Văn bản số 45 ngày 30-3 của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao lưu ý: Người đưa trái phép thông tin cá nhân, bí mật đời tư xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của người mắc bệnh, người nghi ngờ mắc bệnh… có thể bị xử tội làm nhục người khác. Người dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc thủ đoạn khác cản trở người thi hành công vụ trong phòng, chống dịch bệnh có thể bị xử tội chống người thi hành công vụ…

Công an quận 7, TP.HCM đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can, ra lệnh cấm đi khỏi nơi cư trú đối với Bùi Anh Huân (sinh năm 1997) về tội chống người thi hành công vụ do anh này đánh bảo vệ khi bị nhắc nhở đeo khẩu trang. Ảnh do Công an cung cấp.

Dựa theo hướng dẫn này, nhiều địa phương đã kịp thời khởi tố, xét xử nhiều trường hợp vi phạm có liên quan đến COVID-19 mà trước đây thường chỉ xử lý hành chính.

Ngày 10-4 (chỉ sau sáu ngày tội phạm xảy ra), TAND huyện Tiên Yên (Quảng Ninh) đã tuyên xử một bị cáo chín tháng tù về tội chống người thi hành công vụ. Bị cáo này không đeo khẩu trang khi ra đường theo Chỉ thị 16 của Thủ tướng. Với yêu cầu “phải đeo” của lực lượng kiểm soát, bị cáo không chấp hành và còn có hành vi xúc phạm, dùng mũ cối đánh vào cán bộ trong chốt kiểm soát.

Cùng về tội này, ngày 11-4, CQĐT Công an quận 7, TP.HCM đã tống đạt quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can, ra lệnh cấm đi khỏi nơi cư trú đối với một nam thanh niên. Sáng 30-3, người này chạy bộ tập thể dục nhưng không đeo khẩu trang. Khi được nhắc nhở, bị can đã đánh nhân viên bảo vệ tại khu dân cư… Cũng trong thời gian này, Công an tỉnh Lâm Đồng đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và cấm đi khỏi nơi cư trú đối với một nam thanh niên bị cho là có hành vi phạm tội đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông. Ngày 1-4, người này đã dùng hình ảnh của người khác để lập một tài khoản Facebook rồi đăng status có nội dung sai sự thật là Đà Lạt đã có ba ca nhiễm COVID-19, trong đó có một ca đã tử vong…

Trở lại tội làm nhục người khác, với Điều 155 của BLHS hiện tại, việc sử dụng mạng máy tính hoặc mạng viễn thông, phương tiện điện tử để phạm tội (xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của người khác) thuộc trường hợp phạm tội theo khoản 2 (điểm e). Rơi vào trường hợp này, các cơ quan tố tụng được chủ động khởi tố (mà không cần người bị hại có đơn yêu cầu).

Từ chỗ đó và đối chiếu với thực tế triển khai nghiêm minh của nhiều địa phương, nhiều ý kiến cho rằng sẽ thỏa đáng hơn nếu các cơ quan pháp luật xem xét thêm dấu hiệu phạm tội làm nhục người khác thể hiện qua status xúc phạm nữ nhà báo bị COVID-19 của LS Thiệp.

Kết quả cụ thể thì phải chờ thêm. Song cần thấy những đòi hỏi của dư luận về sự mạnh tay hợp lý cùng năng lực đáp ứng của cơ quan công quyền sẽ tạo được sự công bằng giữa các trường hợp vi phạm, góp phần giảm thiểu các hành vi, status trái đạo lý lẫn pháp lý.