Hình thức đầu tư an toàn, hiệu quả cho nhà đầu tư

Cùng với sự phát triển của nền kinh tế và thị trường vốn, những năm qua thị trường trái phiếu Việt Nam, nòng cốt là trái phiếu Chính phủ (TPCP) đã có bước phát triển mạnh mẽ, trở thành kênh huy động vốn cho đầu tư phát triển. Đây cũng là hình thức đầu tư an toàn, hiệu quả cho các nhà đầu tư. Trong 15 năm qua, Chính phủ đã huy động được 3,37 triệu tỷ đồng thông qua phát hành TPCP, chiếm hơn 80% khối lượng huy động vốn hàng năm cho NSNN, quy mô thị trường TPCP hiện ở mức 23% GDP, tăng 18 lần khi đưa vào giao dịch tại Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội.

Công tác huy động vốn TPCP đã góp phần tái cơ cấu hình thức vay của Chính phủ. Trong điều kiện thị trường thuận lợi, Kho bạc Nhà nước đã tập trung phát hành TPCP kỳ hạn dài từ 10 năm trở lên, qua đó kéo dài kỳ hạn còn lại của danh mục nợ lên 9,05 năm (tại thời điểm tháng 11/2024); lãi suất phát hành liên tục giảm (từ mức 6-8% trước năm 2014 xuống 2-4% hiện nay).

Cơ sở hạ tầng thông tin về đăng ký, lưu ký, niêm yết, giao dịch và thanh toán chứng khoán đã được nâng cấp qua từng giai đoạn, đảm bảo giao dịch hoạt động an toàn, rút ngắn thời gian từ khi phát hành đến khi giao dịch là 2 ngày… Những kết quả đạt được của thị trường TPCP và tái cơ cấu lại danh mục nợ Chính phủ đã góp phần cải thiện hệ số tín nhiệm quốc gia, được S&P và Fitch xếp hạng ở mức BB+.

Theo Thứ trưởng Bùi Văn Khắng, kết quả này đã cho thấy những nỗ lực của Bộ Tài chính trong việc thúc đẩy sự phát triển của thị trường TPCP thông qua việc tái cơ cấu lại danh mục nợ theo hướng vừa kéo dài kỳ hạn vừa giảm lãi suất để đảm bảo an toàn nợ công; tái cơ cấu lại hệ thống các nhà đầu tư theo hướng tăng cường nhà đầu tư dài hạn để thị trường hoạt động ổn định, vững chắc.

Khung pháp lý về TPCP được ban hành đồng bộ theo hướng chuẩn hóa quy trình phát hành, lịch biểu phát hành, phương thức gọi thầu, công thức tính giá, thực hiện nghiệp vụ phát hành bổ sung, mở lại theo thông lệ quốc tế; phát triển các sản phẩm TPCP với đầy đủ kỳ hạn chuẩn, sản phẩm có kỳ trả lãi linh hoạt đáp ứng nhu cầu của nhà đầu tư. Rút ngắn thời gian từ phát hành đến thanh toán, niêm yết và giao dịch trái phiếu… Nhờ đó, thị trường TPCP đã thực hiện tốt chức năng huy động vốn cho NSNN, phục vụ đầu tư phát triển; hỗ trợ các ngân hàng chính sách phát hành trái phiếu chính phủ bảo lãnh và chính quyền địa phương phát hành trái phiếu chính quyền địa phương.

Đến năm 2030 TPCP đạt tối thiểu 58% GDP

Chiến lược phát triển kinh tế xã hội giai đoạn 2021 – 2030 đặt mục tiêu đến năm 2030 phấn đấu trở thành nước có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao. Chiến lược tài chính và chiến lược phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2030 đặt mục tiêu dư nợ thị trường trái phiếu đạt tối thiểu 58% GDP. Để đạt được các mục tiêu phát triển kinh tế xã hội đến năm 2030 cũng như triển khai các công trình trọng điểm quốc gia, Thứ trưởng Bộ Tài chính Bùi Văn Khắng cho rằng, nhu cầu huy động vốn trong giai đoạn tới là rất lớn.

Với chủ trương phát huy nội lực để phát triển kinh tế đất nước trong kỷ nguyên mới, đặt ra yêu cầu phải phát triển thị trường TPCP cả về quy mô, tính thanh khoản và chủ động hội nhập với thị trường quốc tế. Do vậy, các giải pháp tiếp tục được Bộ Tài chính tập trung thực hiện gồm phát triển thị trường TPCP làm nòng cốt để phát triển thị trường trái phiếu, đáp ứng yêu cầu huy động vốn cho NSNN trong giai đoạn 2025-2030. Đối với thị trường sơ cấp TPCP, phát hành đều đặn các sản phẩm trái phiếu gắn với tái cơ cấu danh mục nợ theo hướng bền vững, đảm bảo có đầy đủ kỳ hạn trái phiếu từ 3 – 30 năm.

Đối với thị trường thứ cấp TPCP, tiếp tục cải tiến mô hình tổ chức thị trường và hệ thống giao dịch; cải tiến chế độ thông tin, báo cáo giao dịch, tiến tới xây dựng một đường cong lãi suất chuẩn cho thị trường tài chính. Đồng thời, nâng cao vai trò của nhà tạo lập thị trường với đầy đủ quyền lợi và nghĩa vụ trên thị trường sơ cấp và thứ cấp; mở rộng cơ sở nhà đầu tư, khuyến khích sự tham gia của nhà đầu tư nước ngoài. Tăng cường sự phối hợp giữa Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trong điều hành thị trường tài chính, thị trường trái phiếu…

Khuyến nghị cho Việt Nam, đại diện Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam cho biết, mặc dù thị trường TPCP Việt Nam đã đạt mức tăng trưởng ấn tượng, nhưng quy mô khoảng 100 tỷ USD vẫn nhỏ so với tiềm năng. Để phát triển thị trường mạnh hơn, Việt Nam cần cải thiện cơ chế định giá trái phiếu, đảm bảo giá cả trên thị trường sơ cấp (đấu thầu) và thứ cấp nhất quán hơn; mở rộng kỳ hạn trái phiếu, khuyến khích các nhà đầu tư tham gia vào các kỳ hạn dài từ 10-30 năm.

Việt Nam cũng cần sử dụng thị trường TPCP như một kênh tham chiếu giá đáng tin cậy để hỗ trợ định giá tài sản trên toàn thị trường tài chính. Điều này không chỉ giúp nâng hạng thị trường chứng khoán mà còn tạo điều kiện để các DN và Chính phủ huy động vốn hiệu quả hơn.

 Hương Quỳnh