Báo cáo Triển vọng thực phẩm là Báo cáo được thực hiện và công bố 2 năm một lần về thị trường thực phẩm toàn cầu của FAO, tập trung vào các diễn biến ảnh hưởng đến thị trường thực phẩm và thức ăn chăn nuôi toàn cầu. Báo cáo năm 2024 nhấn mạnh rằng, chi phí cao hơn cho ca cao, cà phê và trà đang thúc đẩy sự gia tăng chi phí nhập khẩu, đồng thời, sự chênh lệch trong hóa đơn nhập khẩu vẫn tồn tại ở các mức thu nhập.

Giá ca cao đã tăng gần gấp 4 lần mức trung bình 10 năm vào đầu năm nay, giá cà phê tăng gần gấp 2 và giá trà cao hơn 15% so với mức trung bình nhiều năm. Những mặt hàng này chịu trách nhiệm cho hơn một nửa mức tăng dự kiến ​​trong chi tiêu nhập khẩu thực phẩm toàn cầu, mà các nhà kinh tế của FAO dự đoán sẽ tăng gần 23% trong năm năm 2024 này.

Trà, cà phê, ca cao là những thức uống được yêu thích trên toàn cầu

Chênh lệch quốc gia

Trong khi các quốc gia có thu nhập cao, chiếm 2/3 tổng chi phí nhập khẩu thực phẩm toàn cầu, sẽ chứng kiến ​​mức tăng 4,4%, thì chi tiêu nhập khẩu của các quốc gia có thu nhập trung bình và thấp dự kiến ​​sẽ giảm.

Các quốc gia có thu nhập thấp hơn có thể thấy nhẹ nhõm hơn, khi chi phí ngũ cốc và hạt có dầu giảm. Lượng lương thực bình quân đầu người của họ đối với lúa mì và ngũ cốc thô dự kiến ​​sẽ giảm, trái ngược với mức tăng 1,5% dự kiến ​​về tiêu thụ gạo.

FAO nhấn mạnh vai trò quan trọng của xuất khẩu lương thực trong việc hỗ trợ nhiều nền kinh tế. Ví dụ, thu nhập từ xuất khẩu cà phê trang trải gần 40% chi phí nhập khẩu lương thực ở Burundi và Ethiopia, trong khi xuất khẩu ca cao của Bờ Biển Ngà hoàn toàn bù đắp cho tổng chi phí nhập khẩu lương thực của nước này. Tương tự như vậy, xuất khẩu trà chiếm hơn một nửa chi phí nhập khẩu của Sri Lanka.

Dự báo hỗn hợp

Dự báo của FAO cho thấy bức tranh hỗn hợp về sản xuất và thương mại lương thực toàn cầu. Sản lượng lúa mì và ngũ cốc thô dự kiến ​​sẽ giảm, nhưng vẫn cao hơn mức tiêu thụ, trong khi sản lượng gạo được thiết lập để đạt kỷ lục vào năm 2024 – 2025 có thể giúp tăng mức tiêu thụ gạo toàn cầu, dự trữ và thương mại quốc tế.

Sản lượng thịt và sữa dự kiến ​​sẽ tăng khiêm tốn, trong khi sản lượng thủy sản toàn cầu dự kiến ​​sẽ tăng 2,2% nhờ nuôi trồng thủy sản.

Trong khi đó, mức tiêu thụ dầu thực vật có thể vượt quá sản lượng trong mùa thứ hai liên tiếp, dẫn đến tình trạng cạn kiệt nguồn dự trữ.

Báo cáo cảnh báo rằng thời tiết khắc nghiệt, căng thẳng địa chính trị và thay đổi chính sách có thể làm mất ổn định hệ thống sản xuất, gây thêm căng thẳng cho an ninh lương thực toàn cầu.

Giá dầu ô liu tăng đột biến cùng với căng thẳng về khí hậu

Một trọng tâm đặc biệt về dầu ô liu nêu chi tiết về tình trạng giá tăng đột biến do sản lượng giảm liên quan đến khí hậu.

Tại Tây Ban Nha, giá bán buôn dầu ô liu nguyên chất ép lạnh đạt gần 10.000 USD một tấn vào tháng 1/2024, gần gấp 3 lần mức giá năm 2022. Nhiệt độ cao buộc cây ô liu phải tiết kiệm nước cho các chức năng cốt lõi thay vì ra quả, đã dẫn đến việc cắt giảm sản lượng gần 50% trong 2 năm liên tiếp. Mặc dù vụ thu hoạch tiếp theo của Tây Ban Nha dự kiến ​​sẽ vượt qua mức trung bình 10 năm, nhưng giá cao có thể hạn chế mức tiêu thụ toàn cầu.

Báo cáo cũng lưu ý rằng, các nhà sản xuất nên cân nhắc các biện pháp quản lý đất và nước bền vững hơn. Theo nhà kinh tế Di Yang của FAO, với tiềm năng mở rộng lớn trong xuất khẩu dầu ô liu, các chính phủ có thể hỗ trợ người trồng ô liu, chẳng hạn như các chương trình bảo hiểm và các biện pháp kiểm soát sự lây lan của dịch bệnh.

Phân bón rẻ hơn

Báo cáo cũng nêu bật mức giảm 50% giá phân bón kể từ mức đỉnh điểm năm 2022, nhờ giá khí đốt tự nhiên giảm và các rào cản thương mại được giảm bớt.

Tuy nhiên, chuyên gia kinh tế Maria Antip của FAO lưu ý rằng, phân bón phosphate đã chống lại xu hướng này, với các rào cản thương mại đang diễn ra và căng thẳng địa chính trị gây ra rủi ro cho nguồn cung trong tương lai, đặc biệt là ở Mỹ Latinh và châu Á. Ngoài ra, báo cáo cũng nhấn mạnh tiềm năng của amoniac ít carbon, một thành phần chính của phân bón gốc nitơ, như một giải pháp thay thế bền vững.

Tuy nhiên, trong khi việc sử dụng năng lượng tái tạo thay vì khí đốt tự nhiên là khả thi và các khoản đầu tư để thực hiện điều này đang được tiến hành, việc mở rộng quy mô sản xuất sẽ đòi hỏi các ưu đãi có mục tiêu để bù đắp chi phí sản xuất cao hơn và khuyến khích nông dân áp dụng./.

Quỳnh Anh

(Theo United Nations)