Theo Tổng cục trưởng Tổng cục Hải Quan Nguyễn Văn Cẩn, công tác kiểm soát chống gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn hàng hoá và chuyển tải bất hợp pháp thời gian qua đã được Tổng cục Hải quan tăng cường kiểm tra, giám sát kiểm sát chặt chẽ về xuất xứ, ghi nhãn hàng hoá, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, chống chuyển tải bất hợp pháp đối với hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu. Qua đó đã phát hiện một số doanh nghiệp có dấu hiệu lợi dụng xuất xứ, lừa dối người tiêu dùng, buôn lậu, trốn thuế.

Ông Cẩn cho biết, trong năm 2019, trong bối cảnh cuộc chiến thương mại Hoa Kỳ – Trung Quốc ngày càng “nóng”, xuất hiện dấu hiệu của việc giả mạo xuất xứ, giả mạo nhãn hiệu của hàng hóa Việt Nam chuyển tải bất hợp pháp. Những gian lận này đã tác động ảnh hưởng làm cho khả năng một số hàng hóa của Việt Nam bị điều tra, áp thuế chống bán phá giá, thuế tự vệ, thuế đối kháng, qua đó gây mất uy tín của hàng hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế, ảnh hưởng chung đến hoạt động xuất khẩu của Việt Nam, gây tổn hại đến nền kinh tế và thương hiệu Việt.

Cụ thể, một số doanh nghiệp đã thực hiện hành vi gian lận như ghi nhãn mác không đúng quy định nhập khẩu hàng hóa tại một chi cục hải quan và xuất khẩu hàng hóa tại một chi cục hải quan khác, hàng hóa nhập khẩu nguyên chiếc hoặc chỉ trải qua công đoạn gia công, sản xuất đơn giản…

Điển hình là Công ty TNHH xe đạp Excel (tỉnh Bình Dương), 100% vốn đầu tư từ Trung Quốc, thành lập năm 2018, chuyên lắp ráp xe đạp, xe đạp điện xuất khẩu. Qua kiểm tra, lực lượng hải quan phát hiện doanh nghiệp nhập khẩu 100% linh kiện xe đạp, xe đạp điện… từ Trung Quốc về Việt Nam để lắp ráp đơn giản ở giai đoạn cuối cùng thành sản phẩm hoàn chỉnh. Một số lô xe đạp được doanh nghiệp này lấy xuất xứ Việt Nam để xuất sang Hoa Kỳ nhằm hưởng thuế nhập khẩu ưu đãi (vì xe đạp Trung Quốc phải chịu thuế 75% khi xuất vào Hoa Kỳ, còn với xuất xứ Việt Nam, thuế nhập khẩu xe đạp vào Hoa Kỳ chỉ 5-10%). Với việc gian lận xuất xứ, doanh nghiệp này đã trốn được số tiền thuế rất lớn.

Hay có hiện tượng một số doanh nghiệp nhập khẩu hàng hóa thuộc nhóm mặt hàng cáp điện, giấy, linh kiện điện tử, bảng mạch, tấm pin năng lượng mặt trời, các sản phẩm làm bằng nhôm, thép về gia công, sản xuất, lắp ráp. Sản phẩm khi xuất khẩu chỉ trải qua các công đoạn gia công, sản xuất, lắp ráp đơn giản không đáp ứng quy tắc xuất xứ nhưng khai xuất xứ Việt Nam trên tờ khai xuất khẩu và trên bao bì, hàng hóa ghi dòng chữ “Made in Vietnam”.

Thời gian qua qua kiểm tra, cơ quan hải quan phát hiện có hiện tượng doanh nghiệp đăng ký tờ khai nhập khẩu tại một chi cục hải quan, xuất khẩu tại một chi cục hải quan khác với chi cục hải quan nhập khẩu để tránh việc phát hiện hàng hóa nhập khẩu không trải qua quá trình sản xuất, không đáp ứng tiêu chí xuất xứ theo quy định hoặc hàng hóa nhập khẩu nguyên chiếc nhưng khi xuất khẩu ghi xuất xứ Việt Nam trên tờ khai hải quan, bao bì, hàng hóa xuất khẩu.

Cơ quan hải quan cũng “lật tẩy” hành vi nhập khẩu, xuất khẩu hàng hóa có mã số HS đầu vào và đầu ra trùng nhau hoặc vừa nhập khẩu hàng hóa là nguyên liệu/bán thành phẩm về để sản xuất hàng hóa xuất khẩu vừa nhập khẩu hàng hóa cùng loại với hàng hóa xuất khẩu hoặc ngoài việc xuất khẩu sản phẩm may mặc từ nguyên liệu nhập khẩu còn nhập khẩu nguyên liệu sản xuất hàng nội địa.

Bên cạnh đó, hiện tượng nhập khẩu hàng hóa từ nước ngoài nhưng trên hàng hóa không thể hiện nhãn hiệu, xuất xứ hoặc nhãn mác gắn trên bao bì, hàng hóa nhập khẩu và hướng dẫn sử dụng được ghi bằng tiếng Việt cũng bị phát hiện. Chẳng hạn, đồ chơi có xuất xứ Trung Quốc, trên thùng carton đựng sản phẩm có nhãn thể hiện số lượng, trọng lượng, kích thước nhưng không thể hiện tên hàng hóa, người sản xuất, xuất xứ.

Trước tình trạng gian lận xuất xứ diễn ra phức tạp, Tổng cục Hải quan yêu cầu các cục hải quan tỉnh, thành phố thường xuyên tổ chức kiểm tra tình hình triển khai thực hiện các chỉ đạo, hướng dẫn của Tổng cục tại các chi cục hải quan trực thuộc để kịp thời phát hiện, chấn chỉnh công chức hải quan còn buông lỏng quản lý, chưa chú trọng công tác đấu tranh, phòng chống các hành vi gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn không đúng quy định, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, chuyển tải bất hợp pháp. Tăng cường kiểm tra các doanh nghiệp có hành vi xuất khẩu hàng hóa có nguồn gốc nhập khẩu nhưng chỉ thực hiện công đoạn gia công, sản xuất, lắp ráp đơn giản, không đáp ứng tiêu chí xuất xứ theo quy định.

Để ngăn chặn, xử lý nghiêm các hành vi gian lận xuất xứ, triển khai chiến dịch cao điểm đến hết năm 2020, Tổng Cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Văn Cẩn đã chỉ đạo các đơn vị trực thuộc tiếp tục kiểm soát chặt chẽ khâu thông quan, tập trung lực lượng kiểm tra sau thông quan, thanh tra chuyên ngành, điều tra, xác minh làm rõ các hành vi gian lận, giả mạo xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp và xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, nhằm bảo vệ các nhà sản xuất chân chính, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia… nhằm kiểm soát tốt hơn việc gian lận xuất xứ, chuyển tải hàng hóa bất hợp pháp, góp phần bảo vệ thị trường, nâng cao uy tín của Việt Nam trong hoạt động xuất nhập khẩu.

Bảo Anh/Theo Vietq.vn