Brazil là một trong những đối tác quan trọng hàng đầu của Việt Nam tại khu vực Mỹ Latinh. Năm 1989, hai nước chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao, đến năm 2007, hai nước nâng cấp quan hệ lên tầm Đối tác toàn diện, với mong muốn triển khai hiệu quả quan hệ hợp tác song phương. Trong 35 năm qua, quan hệ giữa Việt Nam và Brazil đang ngày càng phát triển tích cực trên tất cả các lĩnh vực và đi vào chiều sau, thực chất hơn; quan hệ chính trị ngày càng gắn bó, tin cậy; quan hệ kinh tế thương mại ngày càng gia tăng và đạt được nhiều thành quả tốt đẹp.

Hiện nay, Brazil là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam tại Mỹ Latinh và đứng thứ 2 tại châu Mỹ, sau Hoa Kỳ. Ở chiều ngược lại, Việt Nam là đối tác hàng đầu của Brazil trong Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN). Hợp tác về kinh tế – thương mại đang trở thành nền tảng cho quan hệ lâu dài giữa hai nước.

Trong những năm gần đây, kim ngạch thương mại giữa Việt Nam và Brazil chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ, phản ánh mối quan hệ đối tác thương mại sâu rộng và đa dạng giữa hai quốc gia. Việt Nam và Brazil đang thúc đẩy đàm phán Hiệp định thương mại tự do (FTA) với khối Thị trường chung Nam Mỹ (Mercosur – gồm Brazil, Argentina, Uruguay, Paraguay) nhằm đưa FTA này thành động lực khai thác thị trường xuất khẩu khu vực Mỹ Latinh.

Quan hệ thương mại song phương giữa Việt Nam và Brazil tăng nhanh, từ 1,53 tỷ USD năm 2011 lên 6,78 tỷ USD năm 2022; hơn 7,1 tỷ USD năm 2023; 10 tháng năm 2024 đạt 6,58 tỷ USD. Hai nước phấn đấu nâng kim ngạch song phương lên 10 tỷ USD năm 2025 và 15 tỷ USD năm 2030.

Cá tra Việt Nam được người dân Brazil ưa chuộng

Việt Nam xuất khẩu sang Brazil chủ yếu là thủy sản, cao su, dệt may, giày dép, sắt thép và nhập khẩu từ Brazil các mặt hàng đậu tương, lúa mì, ngô, thức ăn gia súc và nguyên liệu, bông các loại. Brazil là một trong những thị trường nhập khẩu mặt hàng máy móc, linh kiện, dệt may, giày dép… quan trọng của Việt Nam tại khu vực Nam Mỹ. Thương vụ Việt Nam tại Brazil nhìn nhận, Brazil là thị trường không khó tính, tương đối mở và thị hiếu người dân rất đa dạng, nhu cầu lớn, đây chính là cơ hội tốt cho hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam.

Mặt hàng xuất khẩu tiêu biểu của Việt Nam sang Brazil là cá tra, Việt Nam tiếp tục là nguồn cung cá thịt trắng lớn nhất cho quốc gia này. Tại Brazil, cá tra Việt Nam là lựa chọn số 1 trong các loài cá thịt trắng nhập khẩu được người dân đặc biệt ưa chuộng

Theo số liệu của Hải quan Việt Nam, lũy kế xuất khẩu cá tra Việt Nam sang Brazil tính đến ngày 15/9 tăng trưởng 26% so với cùng kỳ năm ngoái, đạt hơn 81 triệu USD. Trong đó, riêng nửa đầu tháng 9, trị giá xuất khẩu cá tra sang thị trường này đạt gần 5 triệu USD, tăng 3% so với cùng kỳ năm 2023. Brazil là điểm đến lớn thứ 3 của cá tra Việt Nam, chỉ sau Trung Quốc và Mỹ.

Thương vụ Việt Nam tại Brazil nhìn nhận, Việt Nam và Brazil có nhiều tiềm năng bổ sung cho nhau, hợp tác cùng phát triển trong lĩnh vực nông nghiệp. Nhu cầu hợp tác của doanh nghiệp hai nước là rất lớn, với mong muốn trao đổi nhiều sản phẩm giá tốt, chất lượng cao. Việt Nam có nhiều sản phẩm xuất khẩu tiềm năng sang Brazil như gạo, trái cây, ngược lại, doanh nghiệp Brazil lại quan tâm đến việc xuất khẩu các loại thịt sang Việt Nam như thịt bò… Ngoài ra, một số nhà máy sản xuất tại Việt Nam đã và đang liên hệ, tìm kiếm nguồn cung cà phê từ doanh nghiệp Brazil, đây là những dư địa mà hai bên có thể đẩy mạnh hợp tác.

Xuất khẩu bền vững sang thị trường Brazil

Mặc dù có nhiều bước tiến trong quan hệ thương mại Việt Nam-Brazil trong những năm qua, tuy nhiên, Thương vụ cũng nhìn nhận, quan hệ thương mại giữa hai nước vẫn đối mặt với nhiều thách thức, trong đó khoảng cách địa lý xa xôi gây ra những khó khăn trong vận chuyển hàng hóa và tăng chi phí giao dịch thương mại. Sự khác biệt về ngôn ngữ và văn hóa cũng gây cản trở trong giao tiếp và hợp tác giữa các doanh nghiệp hai nước. Ngoài ra, doanh nghiệp từ cả hai quốc gia đều chưa có đầy đủ thông tin về thị trường của nhau.

Để ổn định và bền vững trong xuất khẩu sang thị trường Brazil, Thương vụ Việt Nam tại Brazil khuyến nghị, doanh nghiệp cần tăng cường hiện diện trực tiếp tại thị trường này. Đồng thời, phối hợp với Bộ Công Thương tham gia các chương trình xúc tiến trực tiếp, các chiến dịch quảng bá, giới thiệu sản phẩm cũng như tăng cường tham gia các hội chợ, triển lãm, hội nghị xúc tiến và hội nghị doanh nghiệp,… tại Brazil và các nước kiêm nhiệm, nhất là Peru, Bolivia.

Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh phát triển logistics, nâng cao năng lực logistics Việt Nam. Bởi những hạn chế của logistics ảnh hưởng trực tiếp đến giá cả và thời gian giao nhận hàng, làm giảm sức cạnh tranh của sản phẩm Việt Nam với các đối thủ xuất khẩu từ Trung Quốc, Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Philippine, Singapore.

Thương vụ Việt Nam tại Brazil cũng kiến nghị cấp có thẩm quyền chủ trương mở đường bay kết nối với Sao Paulo, Brazil nhằm tạo thuận lợi cho thúc đẩy thương mại, vì đây là cửa ngỏ giao dịch lớn nhất của khu vực Nam Mỹ.

Kỳ vọng Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và MERCOSUR

Đánh giá cao sự phát triển của quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Brazil, trong buổi làm việc với Đại sứ Brazil tại Việt Nam hôm 6/11 vừa qua, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, Brazil hiện là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam tại Mỹ Latinh và lớn thứ hai tại khu vực châu Mỹ, với nhiều tiềm năng hợp tác còn chưa được khai thác hết. Trong thời gian tới, Bộ trưởng đề nghị hai bên cần tăng cường nỗ lực hơn nữa thúc đẩy hợp tác kinh tế và thương mại song phương, trên cơ sở tiềm năng và nhu cầu của hai nước.

Bộ trưởng Bộ Công Thương nhấn mạnh tầm quan trọng của việc khởi động đàm phán Hiệp định Thương mại tự do (FTA) Việt Nam – MERCOSUR, với kỳ vọng Hiệp định sẽ tạo ra bước đột phá trong quan hệ thương mại, giúp thúc đẩy trao đổi hàng hóa và đầu tư giữa Việt Nam với Brazil nói riêng và với các nước trong khối nói chung.

“Chúng tôi đánh giá một Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và MERCOSUR sẽ tạo bước đột phá quan trọng cho việc thúc đẩy thương mại và đầu tư giữa Việt Nam và Brazil nói riêng, cũng như Việt Nam và Khối Thị trường chung Nam Mỹ MERCOSUR nói chung. Khi đó, Việt Nam có thể là cửa ngõ để Brazil tăng cường xuất khẩu hàng hoá vào các nước ASEAN và Châu Á – Thái Bình Dương, và thông qua Việt Nam, có thể thâm nhập đến khu vực thị trường rộng lớn mà Việt Nam có quan hệ FTA.

Ở chiều ngược lại Brazil, với vai trò là đầu tàu kinh tế của khu vực Mỹ Latinh, sẽ là cầu nối để Việt Nam thâm nhập thị trường MERCOSUR và cũng là nơi có khả năng cung cấp nguồn nguyên liệu đầu vào cho các ngành sản xuất, xuất khẩu của Việt Nam”, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên phân tích.

Brazil hiện là thành viên của Khối Thị trường chung Nam Mỹ (MERCOSUR). Với gần 300 triệu người tiêu dùng, chiếm khoảng 70% dân số Nam Mỹ, MERCOSUR là thị trường rất tiềm năng cho các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam như may mặc, da giày, thủ công mỹ nghệ, thực phẩm chế biến.

Thông qua FTA giữa Việt Nam và MERCOSUR, Brazil có thể trở thành cầu nối giúp Việt Nam tiếp cận thị trường các nước Mỹ Latinh cũng như MERCOSUR. Trong khi đó, Việt Nam sẽ trở thành cầu nối giúp Brazil tiếp cận thị trường ASEAN rộng lớn với hơn 650 triệu dân và một thị trường lớn hơn với 800 triệu dân của Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP).

Khi FTA Việt Nam và MERCOSUR được ký kết, sẽ mang lại nhiều cơ hội và lợi ích cho Việt Nam, từ việc mở rộng thị trường xuất khẩu, thu hút đầu tư đến tăng cường hợp tác trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Điều này không chỉ góp phần vào phát triển kinh tế của Việt Nam mà còn nâng cao vị thế của Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng.

Phan Trang