Hệ thống pháp luật về dược bộc lộ một số hạn chế, bất cập

Tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 7, chiều nay (ngày 18/6), Quốc hội nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Dược. Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình dự án Luật, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, sau hơn 7 năm triển khai thi hành Luật Dược năm 2016, ngành dược đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng. Tuy nhiên, trước những yêu cầu và đòi hỏi cấp bách từ thực tiễn, hệ thống pháp luật về dược đã bộc lộ một số hạn chế, bất cập như: Một số quy định liên quan về đăng ký lưu hành thuốc, nguyên liệu làm thuốc chưa phù hợp với chủ trương cải cách hành chính; một số quy định về quản lý chất lượng thuốc chưa phù hợp với chủ trương phân cấp quản lý. Ngoài ra, một số chính sách phát triển công nghiệp dược chưa tạo được bước đột phá cho công nghiệp dược Việt Nam trong tình hình mới. Một số quy định về quản lý giá thuốc chưa phù hợp với thực tiễn, cũng như pháp luật về giá mới được ban hành. Một số quy định liên quan đến thông tin, quảng cáo thuốc tạo gánh nặng cho doanh nghiệp, chưa phù hợp với chủ trương cải cách hành chính…

Theo Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan, dự thảo Luật đã tiến hành sửa đổi, bổ sung một số quy định nhằm đẩy mạnh phát triển công nghiệp dược

Theo bà Lan, để khắc phục những hạn chế, bất cập hiện hành, việc xây dựng Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Dược là cần thiết. Quan điểm xây dựng dự án Luật là tiếp tục thể hóa kịp thời, đầy đủ các chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước về lĩnh vực dược; bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật về quản lý, sản xuất, kinh doanh dược; tiếp cận tối đa các thông lệ quốc tế, cũng như phù hợp với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên; giải quyết kịp thời các khó khăn, vướng mắc từ thực tiễn phòng, chống dịch và các vấn đề cấp bách cần tháo gỡ ngay để bảo đảm cung ứng đủ, kịp thời thuốc có chất lượng, giá hợp lý cho nhân dân; đổi mới mạnh mẽ quy trình, thủ tục hành chính theo hướng cắt giảm tối đa thủ tục hành chính cho người dân và doanh nghiệp; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền gắn với tăng cường trách nhiệm của các cấp, các ngành, các đơn vị.

Xuất phát từ quan điểm nêu trên, dự thảo Luật đã tiến hành sửa đổi, bổ sung một số quy định nhằm đẩy mạnh phát triển công nghiệp dược. Cụ thể, xác định rõ ưu đãi đầu tư, hỗ trợ đầu tư đặc biệt theo quy định của pháp luật đối với các hoạt động nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, đầu tư sản xuất nguyên liệu dược chất, thuốc mới, thuốc biệt dược gốc, thuốc chuyên khoa đặc trị, thuốc ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất, vắc xin, sinh phẩm, thuốc hiếm, thuốc phòng, chống bệnh xã hội, thuốc dược liệu và thuốc cổ truyền sản xuất từ nguồn dược liệu Việt Nam mang thương hiệu quốc gia; hoạt động nghiên cứu khoa học về phát triển công nghệ bào chế, công nghệ sinh học để sản xuất các loại thuốc mới; hoạt động nghiên cứu, sản xuất thuốc mới từ nguồn dược liệu đặc hữu trong nước; hoạt động bảo tồn nguồn gen dược liệu quý hiếm đặc hữu trong nước, hoạt động nghiên cứu tạo giống mới từ nguồn gen dược liệu trong nước và di thực, có giá trị kinh tế cao.

Đồng thời, dự Luật cũng sửa đổi, bổ sung các quy định về thu hồi thuốc, nguyên liệu làm thuốc. Theo đó, phân cấp thẩm quyền thu hồi thuốc cho Sở Y tế trong trường hợp thu hồi bắt buộc đối với thuốc không đạt tiêu chuẩn chất lượng ở mức độ 2 hoặc ở mức độ 3 được phát hiện trên địa bàn; bổ sung thời gian cơ quan quản lý trả lời về đề xuất thu hồi tự nguyện của cơ sở; sửa đổi, bổ sung một số quy định về áp dụng bộ nguyên tắc, tiêu chuẩn thực hành tốt sản xuất thuốc, nguyên liệu làm thuốc…

Ngoài ra, dự Luật đã bãi bỏ, sửa đổi, bổ sung một số quy định về thông tin, quảng cáo thuốc. Cụ thể, bỏ nội dung quy định hồ sơ, thủ tục tiếp nhận, thẩm định và xác nhận nội dung thông tin thuốc và yêu cầu xác nhận nội dung quảng cáo thuốc; bổ sung đối tượng được thông tin thuốc là người hành nghề dược; sửa đổi, bổ sung một số điều, khoản theo hướng giao Chính phủ quy định chi tiết cách ghi, trình bày, yêu cầu đối với nội dung quảng cáo thuốc; các chỉ định không được đưa vào nội dung quảng cáo thuốc; yêu cầu và trách nhiệm đối với các đối tượng thực hiện, tham gia quảng cáo thuốc.

Các doanh nghiệp dược trong nước chưa tận dụng được lợi thế

Báo cáo Thẩm tra dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh cho biết, dự thảo Luật liên quan đến hơn 12 luật khác, nên một số quy định cần tiếp tục được rà soát để bảo đảm tính thống nhất của pháp luật.

Đối với vấn đề chính sách của Nhà nước về dược và phát triển công nghiệp dược, Ủy ban Xã hội thấy rằng, Việt Nam có nhiều tiềm năng để phát triển ngành dược, song các doanh nghiệp dược trong nước chưa tận dụng được lợi thế của mình do thiếu nguồn lực và trình độ về kỹ thuật công nghệ còn hạn chế. Trong khi đó, các nhà đầu tư lớn nước ngoài lại sẵn sàng đầu tư các dự án lớn, “thâu tóm” các doanh nghiệp dược trong nước và cạnh tranh với các sản phẩm dược trong nước bằng nhiều cách khác nhau.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh, các sản phẩm dược cần được quản lý chặt chẽ

Ủy ban Xã hội cơ bản nhất trí với những chính sách được đề xuất trong lần sửa đổi này, tuy nhiên, do thuốc là mặt hàng quan trọng, có ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng của con người, tác động đến an ninh y tế, nên cần được đánh giá kỹ lưỡng, xem xét thận trọng và tổng thể trên cơ sở “lấy người dân làm trung tâm”. Các sản phẩm dược cần được quản lý chặt chẽ; cần có chính sách hài hòa giữa việc thu hút đầu tư nước ngoài và bảo đảm sự phát triển của các doanh nghiệp nội địa, tạo vị thế, nâng cao năng lực cạnh tranh trong chuỗi sản xuất, cung ứng dược phẩm cho các doanh nghiệp dược trong nước. Theo đó, cần khai thác thế mạnh hiện có và tiềm năng của ngành dược bằng các cơ chế, chính sách, hỗ trợ mang tính đột phá, khả thi về vốn, đào tạo nguồn nhân lực, nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ, đồng thời, tiếp tục thu hút đầu tư nước ngoài trong các lĩnh vực mà Việt Nam chưa tự chủ được như: sản xuất thuốc mới, các sản phẩm điều trị tiên tiến, thuốc sinh học có giá trị cao.

Về quản lý giá thuốc, theo Ủy ban Xã hội, thuốc là mặt hàng đặc thù ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của người dân, trong nhiều quan hệ mua bán thuốc có sự bất cân xứng về thông tin, hiểu biết về thuốc và giá thuốc giữa người tiêu dùng và người bán, do đó, cần bảo đảm vai trò quản lý và tham gia điều tiết của Nhà nước. Giá thuốc cần được kiểm soát để hạn chế việc tăng giá qua mỗi khâu trung gian, từ cơ sở sản xuất đến cơ sở kinh doanh dược và đến tay người tiêu dùng. Bên cạnh đó, Ủy ban Xã hội đề nghị Chính phủ cụ thể hơn nguyên tắc xác định “mặt bằng giá thị trường của các mặt hàng tương tự” khi kê khai giá bán buôn dự kiến để thuận tiện cho việc áp dụng pháp luật.

Liên quan đến nội dung Chứng chỉ hành nghề dược của người phụ trách công tác dược lâm sàng của các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh thuộc Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Ủy ban Xã hội chỉ ra rằng, Luật Dược 2016 quy định mỗi cá nhân chỉ được cấp 1 Chứng chỉ hành nghề dược và Sở Y tế có thẩm quyền cấp chứng chỉ hành nghề dược với hình thức xét duyệt và Bộ Y tế cấp chứng chỉ hành nghề với hình thức thi. Dự thảo Luật điều chỉnh một phần thẩm quyền cấp Chứng chỉ hành nghề dược từ Sở Y tế sang Bộ Công an, Bộ Quốc phòng đối với người phụ trách công tác dược lâm sàng của các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh thuộc thẩm quyền quản lý; cho phép một cá nhân có thể được cấp 2 chứng chỉ hành nghề với 2 vị trí hành nghề (người được cấp Chứng chỉ hành nghề dược vị trí phụ trách công tác dược lâm sàng tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh do Bộ Công an, Bộ Quốc phòng cấp thì được cấp thêm 1 Chứng chỉ hành nghề dược cho các vị trí hành nghề dược khác hoặc ngược lại). Ủy ban Xã hội đề nghị Chính phủ làm rõ căn cứ đề xuất quy định; đánh giá tác động kỹ lưỡng để bảo đảm sự đồng thuận cao và tính khả thi, nhất là khi bổ sung quy định cho phép một cá nhân có thể được cấp 2 Chứng chỉ hành nghề; làm rõ hình thức cấp Chứng chỉ hành nghề; thẩm quyền cấp Chứng chỉ hành nghề cho vị trí khác ngoài vị trí phụ trách công tác dược lâm sàng tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh…/.