Cân nhắc lộ trình tăng thuế đối với rượu bia

Theo đại biểu Hoàng Văn Cường – Đoàn Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Hà Nội, ngành sản xuất bia có liên quan chặt chẽ, cũng như tác động trực triếp tới các ngành dịch vụ khác như ngành ăn uống, du lịch. Hiện nay chúng ta đang phải phục hồi kinh tế, nếu ngành du lịch, ăn uống không được hỗ trợ thì sẽ ảnh hưởng đến tăng trưởng.

Đại biểu đoàn Hà Nội dẫn kết quả báo cáo của Viện Nghiên cứu chiến lược của Bộ Công Thương cùng với nhóm nghiên cứu của Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) vừa công bố cho thấy, các phương án tăng thuế được đề xuất đều tác động tiêu cực đến tăng trưởng kinh tế. Do đó, ông Cường đặt vấn đề cần phải xem lại phương án tăng thuế đối với bia.

Phiên thảo luận ở Hội trường về dự án Luật Thuế TTĐB (sửa đổi) chiều 27/11

Ông Cường cho rằng, Luật Thuế TTĐB (sửa đổi) để điều chỉnh hành vi của người tiêu dùng, không khuyến khích người tiêu dùng các hàng hóa xa xỉ phẩm hoặc hạn chế sản phẩm có hại cho sức khỏe cá nhân, có hại cho môi trường, cộng đồng xã hội. Vì vậy, khi ban hành Luật Thuế TTĐB, thì tác động của nó là phải thay đổi hành vi. Nếu không thay đổi hành vi thì Luật không đạt được. Với nguyên lý như vậy, một số đề xuất trong dự thảo Luật còn có điểm chưa hợp lý.

Khẳng định cần tăng thuế TTĐB đối với các sản phẩm thuốc lá, rượu và bia, nhưng cần xem xét tăng thế nào để thay đổi được hành vi, đại biểu không đồng tình với việc tăng thuế nhỏ giọt theo năm vì không thay đổi hành vi, mà nên tăng theo đợt, lần đầu có thể tăng khoảng 10-15%, sau đó 5 năm sau sẽ tăng tiếp đợt 2, đồng thời tăng cường tuyên truyền, vận động người dân, nâng cao ý thức và doanh nghiệp có thời gian để chuyển đổi sản xuất sản phẩm khác, như vậy mới có tác dụng.

Cùng quan điểm, đại biểu Nguyễn Thị Kim Anh – Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Ninh cho rằng, về thuế suất, lộ trình và mức tăng thuế, cần căn cứ vào tình hình thực tế của ngành sản xuất, chuỗi cung ứng, nguyên liệu và nhu cầu tiêu dùng. Nếu việc tăng thuế quá cao và đột ngột có thể gây tác dụng ngược, như sản xuất sụt giảm, hàng giả, hàng kém chất lượng, buôn lậu gia tăng, không hạn chế được tiêu dùng, thất thu thuế cho ngân sách nhà nước.

Đại biểu Huỳnh Thị Phúc – Đoàn ĐBQH tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu lưu ý thời gian áp dụng biểu thuế TTĐB lộ trình, mức tăng thuế được dự thảo đưa ra ở mức cao có thể làm tăng thu nguồn ngân sách nhà nước trong thời gian ngắn hạn, nhưng trong trung hạn và dài hạn, có thể làm giảm nhu cầu tiêu dùng, giảm doanh thu và lợi nhuận của doanh nghiệp. Qua đó, kết quả sẽ là giảm thu thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập doanh nghiệp.

Làm rõ mục tiêu, cơ sở bổ sung đánh thuế nước giải khát có đường

Phát biểu tại phiên thảo luận, đại biểu Cầm Thị Mẫn – Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa quan tâm đến việc bổ sung nước giải khát theo Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) có hàm lượng đường trên 5g/100ml vào đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt với mức thuế suất 10%.

Đại biểu thống nhất với việc bổ sung sản phẩm này vào đối tượng chịu thuế TTĐB để góp phần định hướng tiêu dùng, mở rộng cơ chế khuyến khích các doanh nghiệp và người tiêu dùng chuyển sang sản phẩm khác không có đường, góp phần hạn chế tình trạng thừa cân, béo phì và các bệnh không lây nhiễm.

Tuy nhiên, theo đại biểu, kết quả báo cáo nghiên cứu đánh giá tác động có nêu ngành nước giải khát chiếm 38% số lượng doanh nghiệp của ngành đồ uống. Đối với tác động về nguồn thu ngân sách, kết quả tính toán cho thấy, khi áp dụng thu thuế TTĐB 10% thì quy mô sản xuất của các doanh nghiệp bị co hẹp. Đồng thời, việc áp thuế không chỉ tác động tới ngành nước giải khát, mà còn tác động tới 24 ngành khác trong quan hệ liên ngành. Hệ quả tác động tới toàn nền kinh tế, kéo theo sự sụt giảm về GDP.

Các đại biểu cho ý kiến tại Phiên thảo luận ở Hội trường về dự án Luật TTĐB (sửa đổi)

Do đó, cần phải cân đối mục tiêu định hướng hành vi của người tiêu dùng với việc sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp kinh doanh mặt hàng này. “Chính phủ cần giải trình rõ hơn về mục tiêu đạt được chính sách này. Thực chất là bảo vệ sức khỏe người dân hay chỉ là tăng thu ngân sách. Vì vậy, việc bổ sung chính sách cần cân nhắc kỹ lưỡng để triển khai thực hiện được thông suốt. Các doanh nghiệp có thời gian xây dựng chiến lược kinh doanh, kịp thời thích ứng”, đại biểu Cầm Thị Mẫn nêu ý kiến.

Đóng góp ý kiến vào dự án Luật, đại biểu Phạm Văn Hòa – Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp đề nghị xem xét việc tăng thuế TTĐB đối với nước giải khát có đường theo lộ trình. Việc làm này nên được nghiên cứu trong bối cảnh các doanh nghiệp đang gặp nhiều khó khăn, ảnh hưởng đến sản xuất, kinh doanh… Nhiều loại hàng hóa khác cũng có hàm lượng cao, chứ không phải chỉ có nước giải khát có đường. Nếu áp thuế cao thì có thể xuất hiện các loại nước ngọt, rượu bia được làm thủ công, nhập lậu rất khó kiểm soát vào Việt Nam.

Bày tỏ ủng hộ việc áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các mặt hàng xa xỉ, nhằm định hướng tiêu dùng, đại biểu Trịnh Xuân An – Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai nhấn mạnh cần đánh giá tác động tới môi trường kinh doanh của doanh nghiệp trước khi áp dụng thuế TTĐB. Nếu tăng thuế gấp quá sẽ tác động ngay tới doanh nghiệp và môi trường kinh doanh.

Đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy – Đoàn ĐBQH tỉnh Bến Tre cũng đồng tình đề nghị cần cân nhắc áp dụng thuế TTĐB đối với đồ uống có đường. Bà đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo cần cân nhắc kỹ lưỡng việc áp dụng thuế TTĐB với đồ uống có đường. Bà Thủy dẫn chứng từ Báo cáo đánh giá tác động của Bộ Tài chính cho thấy, những năm gần đây, tỷ lệ tiêu thụ đồ uống có đường ở nước ta đã giảm mặc dù chưa cần phải áp dụng thuế…

Đại biểu nhấn mạnh, thực tiễn cho thấy, không phải quốc gia nào áp thuế TTĐB lên nước giải khát có đường cũng đạt được mục tiêu giảm tỷ lệ thừa cân, béo phì: như Brunei, Ấn độ, Chile, Phần Lan, Bỉ… Đây là những quốc gia đã áp dụng thuế TTĐB đối với đồ uống có đường nhiều năm, nhưng tỷ lệ thừa cân béo phì vẫn tăng đều. Trong khi đó, các quốc gia không áp dụng thuế này đối với nước giải khát có đường như: Nhật Bản hay Singapore lại có tỷ lệ thừa cân, béo phì thấp nhất.

Vì vậy, đại biểu cho rằng, việc áp dụng thuế TTĐB đối với nước giải khát có đường có thể làm giảm tiêu thụ đồ uống có đường nhưng không chắc có thể làm giảm tỷ lệ thừa cân, béo phì và các bệnh không lây nhiễm khác. “Đề nghị cần đánh giá tác động kỹ lưỡng và toàn diện về tính hiệu quả của việc bổ sung mặt hàng nước giải khát có đường theo TCVN vào đối tượng chịu thuế TTĐB để đảm bảo mục tiêu của chính sách là bảo vệ sức khỏe người dân”, bà Thủy nhấn mạnh.

Đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy – Đoàn ĐBQH TP. Đà Nẵng cũng cho rằng, Ban soạn thảo dự án Luật cần xem xét nghiên cứu việc áp thuế đối với nước giải khát có đường, bởi trên thực tế, nhiều loại nước có hàm lượng đường cao hơn nước giải khát có đường nhưng vẫn không bị đánh thuế… Bày tỏ sự lo ngại về tác dụng ngược của đề xuất áp thuế TTĐB đối với nước giải khát có đường, bà Thúy lưu ý đề xuất này có thể khiến người tiêu dùng hiểu lầm rằng, chỉ có nước giải khát có đường mới không được khuyến khích sử dụng. Trong khi đó, trên thực tế, nhiều loại đồ uống có đường khác còn chứa hàm lượng đường cao hơn nước giải khát. Hơn nữa, khái niệm nước giải khát có đường theo tiêu chuẩn Việt Nam hẹp hơn nhiều so với khái niệm đồ uống có đường, do đó rất cần làm rõ các vấn đề này./.