Trong bối cảnh này, căng thẳng thương mại Mỹ-Trung sẽ leo thang. Diễn biến này có thể vẽ ra kịch bản về sự tái định hình dòng chảy thương mại toàn cầu.

Tôm Trung Quốc bị chặn đường vào Mỹ, trong khi nhu cầu tiêu dùng tại đây vẫn ổn định. DN tôm Việt có thể gia tăng thị phần bằng các sản phẩm giá trị gia tăng và đảm bảo đúng chuẩn về tiêu chuẩn xuất xứ. Tuy nhiên, đi kèm với đó là áp lực lớn về cạnh tranh giá.

Thách thức cũng gia tăng khi Trung Quốc có khả năng chuyển hướng xuất khẩu tôm sang các thị trường lớn như EU, Nhật Bản và ASEAN – đây đều là những điểm đến của tôm Việt Nam hiện tại. Ngoài ra, nguy cơ hàng Trung Quốc gắn mác “Made in Vietnam” để né thuế Mỹ cũng hiện hữu, đặt ngành vào thế bị giám sát chặt chẽ hơn từ Hải quan Mỹ.

Động thái từ các nguồn cung tôm lớn cho Mỹ

​Sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố chính sách thuế quan mới, Ấn Độ đã phản ứng thận trọng. Bộ Thương mại Ấn Độ cho biết họ đang xem xét kỹ lưỡng ý nghĩa và cơ hội từ các biện pháp thuế mới của Mỹ và nhận định rằng mức thuế áp lên Ấn Độ sẽ gây tổn hại đến nhu cầu đối với hàng xuất khẩu của nước này.

Chính phủ Ấn Độ cũng có những biện pháp hỗ trợ nuôi trồng thủy sản và doanh nghiệp XK thủy của nước này. Tuy vậy, đối với ngành tôm, Ấn Độ cũng tự tin về khả năng cung ứng tôm giá trị gia tăng sang các ngành bán lẻ, phân phối và siêu thị của Hoa Kỳ mà Ecuador hay các đối thủ khác chưa thay thế được.

Các công ty tôm của Ấn Độ cũng cho biết họ có nhận được một vài sự chia sẻ từ phía khách hàng Mỹ rằng sẵn sàng chia sẻ chi phí do mức thuế quan mới gây ra. Ngoài XK sang các khu vực như Châu Âu, Nhật Bản và Hàn Quốc, hiện các DN tôm Ấn Độ cũng đang tìm cách mở rộng cơ sở xuất khẩu sang Trung Quốc, Nga và Canada để giảm sự phụ thuộc vào Mỹ.

Sau thông báo thuế từ Mỹ, Ecuador đã tuyên bố tạm thời giảm thuế nhập khẩu đối với các sản phẩm tôm của Mỹ xuống 0%. Đây được coi là bước đi phòng ngừa để duy trì quan hệ thương mại thuận lợi với Hoa Kỳ trong bối cảnh các chính sách thay đổi dưới ảnh hưởng của tổng thống Donald Trump đối với các quy định thương mại. 

Việc giảm thuế áp dụng cho nhiều phân loại sản phẩm tôm, được phân loại theo mã thuế 0306.17 của Ecuador, trước đây có mức thuế nhập khẩu là 30%.

Bao gồm tôm nguyên con, đuôi tôm lột vỏ và các sản phẩm khác. Mức thuế suất 0% mới sẽ vẫn có hiệu lực cho đến ngày 31/12/2025.

Ecuador vẫn lạc quan về tiềm năng đạt được một thỏa thuận thương mại và dự kiến tiếp tục làm việc với Hoa Kỳ để tìm ra giải pháp. Ngay cả trước khi áp dụng thuế quan, Ecuador đã làm việc với cả khu vực công và tư nhân để cải thiện quan hệ thương mại và điều kiện thuế quan với Hoa Kỳ, đối tác thương mại lớn nhất của Ecuador. 

Thái Lan sẽ tăng cường nhập khẩu hàng hóa từ Mỹ, đồng thời giảm một số loại thuế đang ở mức cao và tháo gỡ các rào cản phi thuế quan, Bộ Tài chính Thái Lan tuyên bố ngày 8/4/2025. Thái Lan sẽ nỗ lực cân bằng cán cân thương mại với Mỹ trong vòng 10 năm tới.

Các nhà xuất khẩu Thái Lan vẫn tìm kiếm những thị trường mới và đẩy nhanh các thỏa thuận thương mại để giảm thiểu tác động. Chính phủ nước này khẳng định sẽ có biện pháp hỗ trợ các doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi mức thuế mới. 

Chính phủ cho biết sẽ đẩy mạnh nhập khẩu từ Mỹ các mặt hàng như ngô, đậu tương, dầu thô, ethane, khí tự nhiên hóa lỏng, ô tô, linh kiện điện tử và máy bay. Ngoài ra, họ cũng sẽ xem xét lại quy định nhập khẩu thịt heo từ Mỹ.

Chính phủ Indonesia cũng đang cung cấp hỗ trợ tài chính cho các ngành công nghiệp bị ảnh hưởng và xây dựng một chiến lược thống nhất nhằm giải quyết vấn đề thuế quan của Hoa Kỳ. Một phần của kế hoạch đó sẽ là chuyển hướng sang châu Âu như một giải pháp thay thế cho Hoa Kỳ và Trung Quốc.

Mỹ tạm hoãn thuế: Thời gian để DN củng cố năng lực và thích ứng

Sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố tạm hoãn áp thuế đối ứng trong 90 ngày, trong đó có Việt Nam, các doanh nghiệp xuất khẩu tôm đã “tạm thở phào”. Tuy nhiên, khoảng lặng này không đồng nghĩa với sự an toàn tuyệt đối, mà là thời gian để tái cơ cấu chiến lược và chuẩn bị ứng phó với những kịch bản khó lường phía trước. Doanh nghiệp ta cần cân nhắc:

Tăng cường kiểm soát xuất xứ và phối hợp chặt chẽ với cơ quan Mỹ để ngăn chặn hành vi gian lận thương mại;

Chủ động giảm giá thành sản phẩm: Rà soát toàn bộ chi phí đầu vào, đặc biệt là thức ăn chăn nuôi – vốn chiếm 60-70% giá thành. Tận dụng cơ hội hợp tác với các DN trong nước để phát triển nguồn vật tư nội địa.

Đa dạng hóa thị trường xuất khẩu: Đẩy mạnh khai thác các FTA như EVFTA, CPTPP, RCEP để giảm phụ thuộc vào thị trường Mỹ. Tăng sự hiện diện tại châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Đông.

Tăng năng lực dự trữ: Đầu tư mở rộng hệ thống kho lạnh và kho bãi, giúp linh hoạt trong điều phối xuất khẩu khi thị trường biến động.

Chuẩn hóa sản phẩm – kỹ thuật: Đảm bảo tuân thủ chặt chẽ các tiêu chuẩn kỹ thuật quốc tế, tránh nguy cơ bị kiện phòng vệ thương mại.

Củng cố nội lực – xây dựng chiến lược dài hạn: Không chỉ “chống đỡ” trước rủi ro ngắn hạn, mà cần chuẩn bị dài hơi để thích ứng với một trật tự thương mại mới, mà chủ nghĩa bảo hộ đang được nhiều nước áp dụng.

Đầu tư chế biến sâu và xây dựng thương hiệu “Tôm Việt” gắn với chất lượng, bền vững và minh bạch.

Mặc dù quyết định tạm hoãn áp thuế đối ứng từ phía Mỹ giúp doanh nghiệp xuất khẩu “tạm thở phào”, song thực tế cho thấy các rủi ro vẫn tiềm ẩn và nguy cơ về phòng vệ thương mại vẫn còn hiện hữu.

Các doanh nghiệp bước vào giai đoạn điều chỉnh chiến lược, củng cố nội lực và tái cấu trúc hoạt động. Tuy nhiên, sức ép về chi phí, kỹ thuật và thị trường là rất lớn, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh nội khối gia tăng và thị trường Mỹ dần thu hẹp.

Để vượt qua thách thức, cộng đồng doanh nghiệp mong chờ kết quả tích cực từ cuộc đàm phán của Chính phủ Việt Nam với Mỹ. Đồng thời mong muốn nhận được sự hỗ trợ kịp thời từ Chính phủ, các bộ ngành về các chính sách cụ thể hỗ trợ về quy định, tài chính, thuế, logistics…