Hàng loạt sản phẩm giả tràn lan trên thị trường, đánh cắp thương hiệu lớn

Ngành yến sào Việt Nam, với bề dày lịch sử và tiềm năng phát triển to lớn, đang từng bước khẳng định vị thế trên thị trường trong nước và quốc tế. Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng của ngành cũng kéo theo nhiều thách thức, trong đó nổi cộm là tình trạng hàng giả, hàng nhái và sản phẩm kém chất lượng ngày càng tràn lan, tinh vi và khó kiểm soát.

Thực trạng này đang bị các đối tượng làm hàng giả khai thác triệt để thông qua các kênh phân phối trực tuyến như sàn thương mại điện tử, mạng xã hội, livestream… Với chi phí đầu vào thấp, hàng nhái dễ dàng len lỏi vào thị trường, trong khi bao bì lại thiếu thông tin minh bạch, hàm lượng yến công bố tuỳ tiện và không có kiểm định từ cơ quan chức năng.

Chia sẻ về thực trạng này, Thạc sĩ Nguyễn Thanh Hải, Tổng Giám đốc Công ty Yến sào Khánh Hòa cho biết, chỉ tính từ đầu năm đến nay, doanh nghiệp đã phát hiện hơn 30 đơn vị sử dụng trái phép tên gọi, hình ảnh, thành phần và bao bì sản phẩm của công ty để sản xuất và kinh doanh hàng giả.

“Có những website giả mạo sử dụng cụm từ ‘yensaokhanhhoa’ hoạt động công khai, gây tổn hại nghiêm trọng đến uy tín doanh nghiệp và làm xói mòn niềm tin của người tiêu dùng,” ông Hải cho biết.

Điều đáng lo ngại là một số sản phẩm giả được bán với giá chỉ từ 9.000 đến 15.000 đồng/lọ – mức giá hoàn toàn phi lý so với giá trị thật của tổ yến. Không chỉ gây thiệt hại kinh tế, những sản phẩm này còn đe dọa sức khỏe người tiêu dùng khi chứa các chất như đường hóa học, hương liệu tổng hợp, phụ gia giá rẻ…

Nhiều cơ sở gia công thậm chí còn cho phép đối tác tự đặt tên sản phẩm, khai báo hàm lượng yến không đúng sự thật, bỏ qua quy trình kiểm định, công bố chất lượng và được tự do thiết kế bao bì theo ý muốn. Sự buông lỏng trong quản lý, thiếu cơ chế hậu kiểm và phối hợp liên ngành đang vô tình tiếp tay cho hành vi gian lận thương mại hoành hành.

Thậm chí, nhiều sản phẩm bị phát hiện không hề chứa yến thật mà chỉ được sản xuất từ nguyên liệu rẻ tiền như bột rau câu, lòng trắng trứng, gelatin hoặc các chất phụ gia không đạt tiêu chuẩn an toàn. Đáng lo ngại hơn, một số loại nước yến đóng lon, đóng lọ còn sao chép gần như hoàn toàn tên gọi, hình ảnh và bao bì của những thương hiệu uy tín như Yến sào Khánh Hòa, Sanest, Sanvinest…, gây nhầm lẫn nghiêm trọng cho người tiêu dùng.

Ông Hải cảnh báo, ngành thực phẩm bổ sung tại Việt Nam đang tăng trưởng hơn 10% mỗi năm, trong đó các sản phẩm từ yến chiếm tỉ trọng ngày càng lớn. Tuy nhiên, tốc độ phát triển quá nhanh và sự gia nhập ồ ạt của nhiều doanh nghiệp nhỏ thiếu năng lực kiểm soát chất lượng đang biến thị trường thành “mảnh đất màu mỡ” cho hàng nhái, hàng giả. Thực trạng này không chỉ tạo ra sự cạnh tranh không lành mạnh, mà còn tiềm ẩn nguy cơ lớn đối với sức khỏe cộng đồng, đồng thời đe dọa đến sự phát triển bền vững của ngành yến sào Việt Nam.

Giải pháp căn cơ để làm sạch thị trường

Để ngăn chặn và từng bước đẩy lùi tình trạng hàng giả, hàng kém chất lượng, cần triển khai đồng bộ các giải pháp có tính pháp lý và thực tiễn:

TS Trần Quang Thắng – Viện trưởng Viện Kinh tế và Quản lý thành phố Hồ Chí MInh  (TP.HCM) cho rằng, cần phát triển hệ thống mã QR truy xuất nguồn gốc sản phẩm yến, đồng thời hỗ trợ hộ nuôi đăng ký thương hiệu và chứng nhận sản phẩm.

Ông Lê Việt Bảo – Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y TP.HCM cũng kiến nghị sớm ban hành bộ tiêu chuẩn cho yến tổ và chế phẩm từ yến, quy định rõ các chỉ tiêu bắt buộc về tỷ lệ yến thật, vi sinh, hóa lý, ghi nhãn, bao bì, an toàn vệ sinh thực phẩm.

Ông Tạ Đình Vũ Đàm- Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Yến sào Nha Trang nhấn mạnh doanh nghiệp cần xây dựng chuỗi cung ứng minh bạch, công bố vùng nuôi, áp dụng QR code, blockchain, tem chống giả và bảo hộ thương hiệu yến sào tại các thị trường lớn như Trung Quốc, Mỹ, EU. Ông đề xuất Chính phủ hỗ trợ quảng bá hình ảnh ngành yến ở cấp quốc gia thông qua các sự kiện đối ngoại, tuần lễ yến sào, hội chợ quốc tế.

Ông Nguyễn Hữu Hoài Phú – Phó Giám đốc Sở Tài nguyên & Môi trường TP.HCM đề xuất đưa yến sào thành sản phẩm nông nghiệp chủ lực của thành phố. Ông Bảo cho biết thêm TP.HCM sẽ tổ chức Festival yến, công bố thương hiệu chính thức và tiêu chí sản phẩm đạt chuẩn.

Các chuyên gia cho rằng, các doanh nghiệp được khuyến khích xây dựng chuỗi cung ứng minh bạch từ khai thác đến chế biến, công bố thông tin vùng nuôi, áp dụng tem chống giả, công nghệ blockchain và đăng ký bảo hộ thương hiệu tại các thị trường quốc tế lớn. Việc phát triển hình ảnh quốc gia cho sản phẩm yến cũng được nhấn mạnh, thông qua các chương trình quảng bá, hội chợ quốc tế và hoạt động đối ngoại của Chính phủ.

Rà soát, sửa đổi các quy định liên quan đến sở hữu trí tuệ, ghi nhãn sản phẩm, quản lý thực phẩm chức năng và xử phạt vi phạm thương mại. Tăng mức xử phạt, xử lý hình sự các hành vi tái phạm, nguy hại sức khỏe người tiêu dùng. Truy trách nhiệm người đứng đầu nếu để xảy ra vi phạm.

Đầu tư cho lực lượng quản lý thị trường, thanh tra chuyên ngành, công an kinh tế. Tập trung kiểm soát các kênh bán hàng online, đặc biệt là Shopee, Tiki, Lazada, TikTok Shop… Kiến nghị sàn thương mại điện tử phối hợp kiểm duyệt sản phẩm ngành yến chặt chẽ hơn.

Áp dụng công nghệ định danh bắt buộc trên sàn thương mại điện tử, xác minh pháp lý, mã số thuế, nguồn gốc sản phẩm. Kết hợp AI và cơ sở dữ liệu ngành yến để cảnh báo sản phẩm vi phạm, truy xuất nguồn gốc, xử lý tố cáo.

An Dương (T/h)