Phát biểu tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 5/2024 diễn ra vào sáng 1/6, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, kinh tế vĩ mô 5 tháng cơ bản ổn định, nền kinh tế tiếp tục phục hồi. Tuy nhiên, áp lực lạm phát gia tăng…

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh rằng, áp lực lạm phát đang gia tăng. Ảnh: VGP

10 nhóm kết quả nổi bật trong kinh tế – xã hội tháng 5 và 5 tháng đầu năm

Bộ trưởng cho biết, tình hình KTXH tháng 5 và 05 tháng tiếp tục đạt được nhiều kết quả quan trọng, đáng khích lệ, thể hiện qua 10 nhóm kết quả nổi bật.

Thứ nhất, Bộ trưởng chỉ rõ, kinh tế vĩ mô cơ bản ổn định, lạm phát cơ bản được kiểm soát, các cân đối lớn được bảo đảm. Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) 5 tháng tăng 4,03% so với cùng kỳ. Tỷ giá được điều hành linh hoạt, kịp thời, hài hòa với điều hành lãi suất. Thu NSNN 5 tháng ước đạt 52,8% dự toán, tăng 14,8% so với cùng kỳ. Kim ngạch xuất nhập khẩu, xuất khẩu, nhập khẩu 5 tháng tăng lần lượt là 16,6%, 15,2% và 18,2% so với cùng kỳ; ước xuất siêu 8,01 tỷ USD; xuất khẩu sang các thị trường lớn như Mỹ, EU, Trung Quốc… đều tăng trưởng cao. Các cân đối lớn được bảo đảm, đáp ứng nhu cầu điện cho sản xuất kinh doanh, sinh hoạt của người dân.

Tổng vốn FDI đăng ký 5 tháng đạt hơn 11 tỷ USD, tăng 2% so với cùng kỳ, trong đó FDI đăng ký mới đạt hơn 7,9 tỷ USD, tăng 50,8%; vốn thực hiện đạt khoảng 8,25 tỷ USD, tăng 7,8%. Nhiều dự án lớn về sản xuất pin, tế bào quang điện, linh kiện, sản phẩm điện tử… đầu tư mới và tăng vốn.

Thứ hai, hoạt động sản xuất, kinh doanh tiếp tục chuyển biến tích cực. Sản xuất, xuất khẩu nông nghiệp tiếp tục đà tăng trưởng. Chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) tháng 5 tăng 8,9% so với cùng kỳ; tính chung 5 tháng tăng 6,8%, trong đó công nghiệp chế biến, chế tạo tăng 7,3%. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tháng 5 tăng 9,5% so với cùng kỳ, tính chung 5 tháng tăng 8,7%; khách quốc tế 5 tháng đạt gần 7,6 triệu lượt người, tăng 64,9% so với cùng kỳ.

Thứ ba, Bộ trưởng cho biết, tình hình đăng ký doanh nghiệp chuyển biến tích cực hơn. Trong tháng 5, số doanh nghiệp gia nhập và tái gia nhập thị trường là gần 20 nghìn doanh nghiệp, tăng 10,6% so với cùng kỳ, gấp 1,7 lần số rút lui khỏi thị trường (11,4 nghìn doanh nghiệp). Tính chung 5 tháng, có 98,8 nghìn doanh nghiệp gia nhập và tái gia nhập thị trường, tăng 4,1%, cao hơn số rút lui khỏi thị trường (97,3 nghìn doanh nghiệp).

Thứ tư, quyết liệt tập trung hoàn thiện thể chế, pháp luật, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh; xử lý tồn đọng, vướng mắc; đẩy mạnh đầu tư các dự án hạ tầng chiến lược, quan trọng; thúc đẩy các động lực tăng trưởng mới của nền kinh tế.

Bộ trưởng cho biết, Chính phủ đã trình Quốc hội cho phép áp dụng các Luật Đất đai, Nhà ở, Kinh doanh bất động sản từ 01/8/2024; ban hành Nghị định số 59/2024/NĐ-CP tháo gỡ vướng mắc trong xây dựng pháp luật. Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã tập trung chỉ đạo quyết liệt các vấn đề thể chế phát sinh, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền.

“Trong 5 tháng, đã miễn, giảm 38,9 nghìn tỷ đồng thuế, phí, tiền sử dụng đất; tiếp tục đẩy mạnh gói tín dụng 30 nghìn tỷ đồng cho vay lâm sản, thủy sản; kéo dài thực hiện cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ đến hết năm 2024”, Bộ trưởng nói.

Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ tiếp tục chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương tập trung tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các công trình, dự án trọng điểm; xử lý các vấn đề tồn đọng, doanh nghiệp, ngân hàng yếu kém, ngân hàng “0 đồng”, dự án chậm tiến độ; triển khai Đề án đầu tư 01 triệu căn nhà ở xã hội; đẩy nhanh tiến độ công tác quy hoạch, đã phê duyệt và công bố 6/6 quy hoạch vùng gắn với các Hội nghị điều phối vùng; thúc đẩy phát triển kinh tế số, chuyển đổi số quốc gia, xây dựng Chính phủ số, triển khai Đề án 06, cung cấp dịch vụ công trực tuyến…

Thứ năm, an sinh xã hội được bảo đảm, đời sống người dân tiếp tục được nâng lên. Việc làm, sinh kế cho người dân tiếp tục được quan tâm. Trong 5 tháng, các chương trình tín dụng chính sách đã hỗ trợ vay vốn cho trên 1,1 triệu đối tượng. Chương trình cho vay nhà ở xã hội đã hỗ trợ cho khoảng 47,5 nghìn đối tượng. Tỷ lệ hộ dân đánh giá có thu nhập không thay đổi và tăng lên trong tháng 5 là 94,8%. Phong trào thi đua xóa nhà tạm, nhà dột nát, Tháng Công nhân, Tháng hành động về an toàn vệ sinh lao động được triển khai đồng bộ, với nhiều hoạt động thiết thực.

Thứ sáu, các lĩnh vực văn hóa tiếp tục được quan tâm, đẩy mạnh. Hoạt động Lễ kỷ niệm trọng thể 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ đã thành công tốt đẹp; nhiều sự kiện ý nghĩa được tổ chức để kỷ niệm 134 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5)…, đã góp phần khơi dậy tinh thần yêu nước, đoàn kết dân tộc. Mùa du lịch hè năm 2024 được chuẩn bị tích cực trên phạm vi cả nước và ở các địa phương.

Thứ bảy, ngành giáo dục tập trung làm tốt việc đổi mới tổ chức và chuẩn bị Kỳ thi tốt nghiệp THPT quốc gia, tuyển sinh đại học, giáo dục nghề nghiệp năm 2024; triển khai Chương trình giáo dục phổ thông mới; đổi mới phát triển giáo dục mầm non.

Thứ tám, ngành y tế làm tốt công tác phòng, chống dịch bệnh; bảo đảm thuốc, vật tư y tế phục vụ khám chữa bệnh, triển khai Chương trình tiêm chủng mở rộng; phát động phong trào “Đăng ký hiến mô, tạng cứu người – Cho đi là còn mãi”.

Thứ chín, ổn định chính trị, độc lập, chủ quyền quốc gia được giữ vững; tiềm lực quốc phòng, an ninh được tăng cường. Nắm chắc tình hình, sẵn sàng xử lý mọi tình huống phát sinh, không để bị động, bất ngờ. Tình hình an ninh, trật tự cơ bản ổn định; tăng cường phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại; xử lý nghiêm vi phạm giao thông. Công tác phòng chống tham nhũng, tiêu cực được chú trọng.

Thứ mười, công tác đối ngoại, ngoại giao kinh tế, nhất là đối ngoại cấp cao tiếp tục được triển khai chủ động, tích cực và hiệu quả. Lãnh đạo Chính phủ đã làm việc với lãnh đạo của nhiều nước, tổ chức quốc tế, tập đoàn lớn, góp phần củng cố niềm tin, tạo thuận lợi cho tăng trưởng, sản xuất kinh doanh. Vị thế, uy tín của Việt Nam tiếp tục được nâng lên, mở ra các cơ hội hợp tác về kinh tế, thương mại, đầu tư, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh…

5 khó khăn, thách thức

Những khó khăn, thách thức chung của thế giới, khu vực tiếp tục tác động không nhỏ đến KTXH nước ta. Trong đó, Bộ trưởng chỉ rõ 5 vấn đề.

(1) Nền kinh tế đối mặt với thách thức ngày càng lớn cả về tăng trưởng và kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô. Tăng trưởng tiếp tục phục hồi tích cực, nhưng dự báo vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức.

“Một số nước triển khai các gói kích thích kinh tế mới, làm tăng thêm sức ép cạnh tranh, yêu cầu nền kinh tế phải phục hồi và tăng trưởng nhanh hơn nữa để theo kịp với thế giới, khu vực”, Bộ trưởn nêu yêu cầu.

Bộ trưởng cũng nhận định rằng, áp lực lạm phát gia tăng; CPI tháng 5 tăng 4,4% so với cùng kỳ năm 2023, bình quân 5 tháng tăng 4,03%, cao hơn cận dưới mục tiêu cả năm là 4-4,5% và có xu hướng tăng qua từng tháng. Lạm phát có thể tiếp tục tăng do biến động nguồn cung, giá cả thế giới; do nhu cầu sử dụng điện, vận tải hành khách… trong nước tăng khi vào mùa cao điểm nắng nóng và du lịch hè, đồng thời với dự kiến điều chỉnh giá điện, dịch vụ giáo dục, y tế, thực hiện chính sách cải cách tiền lương…

Tỷ giá dự báo tiếp tục chịu áp lực điều chỉnh do sức ép từ bên ngoài. Tâm lý thị trường do kỳ vọng lạm phát, tỷ giá tăng là vấn đề cần quan tâm, nhất là liên quan đến việc điều hành chính sách tiền tệ, lãi suất, tăng giá hàng hóa, dịch vụ…

“Do đó, lạm phát là vấn đề cần đặc biệt lưu ý, theo dõi sát để có giải pháp điều hành giá chặt chẽ, thận trọng, phù hợp, kịp thời và thực hiện truyền thông một cách thống nhất, hiệu quả, khẳng định quan điểm nhất quán là ưu tiên thúc đẩy tăng trưởng gắn với giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát”, Bộ trưởng lưu ý.

(2) Sản xuất kinh doanh, doanh nghiệp còn nhiều khó khăn, thách thức. Sản xuất công nghiệp phục hồi chậm; một số địa phương trọng điểm tăng thấp hoặc giảm so với cùng kỳ. Sức mua trong nước 5 tháng tăng thấp hơn cùng kỳ năm 2023 và giai đoạn 2015-2019; áp lực cạnh tranh tăng ở cả thị trường xuất khẩu và trong nước. Thói quen sản xuất, cách thức tiêu dùng thay đổi theo hướng xanh, đòi hỏi doanh nghiệp càng phải thích ứng tốt hơn các tiêu chuẩn mới, tiêu chuẩn xanh, bảo vệ môi trường… Nhiều doanh nghiệp, hộ kinh doanh ở các thành phố lớn phải sang nhượng, trả lại mặt bằng thuê ở cả các trung tâm thương mại, tuyến phố trung tâm.

Tín dụng đến 20/5 chỉ tăng 2,41%, tiếp cận vốn của doanh nghiệp còn khó khăn; tỷ lệ nợ xấu nội bảng vẫn ở mức cao. Thị trường bất động sản đã có những chuyển biến, nhưng vẫn tồn tại nhiều khó khăn, cần quan tâm xử lý; tiến độ triển khai gói 120 nghìn tỷ đồng cho vay nhà ở xã ­hội chậm, chưa đáp ứng yêu cầu, cần có giải pháp thúc đẩy nhanh hơn.

(3) Một số quy định phân cấp, phân quyền còn vướng mắc; quản lý thị trường vàng, bất động sản, giá vé máy bay… còn có những bất cập, chưa theo kịp yêu cầu thực tiễn. Tâm lý sợ sai, sợ trách nhiệm chưa được xử lý dứt điểm; kỷ luật, kỷ cương có lúc, có nơi còn chưa nghiêm. Một số quy định, thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh chưa được cắt giảm triệt để, còn rườm rà, ách tắc, gây khó khăn cho doanh nghiệp, người dân.

Công tác phối hợp và phản ứng chính sách trong một số trường hợp còn chưa thực sự kịp thời, linh hoạt, hiệu quả. Chính sách tài khóa chủ yếu tập trung vào miễn, giảm thuế, phí và đẩy mạnh đầu tư công; chính sách tiền tệ chủ yếu sử dụng nguồn lực của hệ thống ngân hàng để hỗ trợ nền kinh tế. Các chính sách kết hợp nguồn lực triển khai còn có khó khăn, vướng mắc đối với cả cơ quan quản lý, đơn vị triển khai và đối tượng thụ hưởng, nên hiệu quả chưa cao.

Đây là vấn đề cần được tổng kết, nghiên cứu, đánh giá kỹ lưỡng để có chính sách mới, quy mô đủ lớn hỗ trợ doanh nghiệp và thúc đẩy các ngành, lĩnh vực công nghiệp mới như chíp, bán dẫn… trong bối cảnh các chính sách tài khóa đã cơ bản được xây dựng và triển khai, chính sách tiền tệ phải tập trung nhiều nguồn lực hơn để ổn định tỷ giá, xử lý nợ xấu và các ngân hàng yếu kém, ngân hàng “0 đồng”…

(4) Tình hình thiên tai, nắng nóng, thiếu nước, xâm nhập mặn… tiếp tục diễn biến rất phức tạp, tiềm ẩn nhiều rủi ro đến sản xuất nông nghiệp, phòng chống cháy rừng, sản xuất điện, cân đối nguồn điện trong nước. Thiệt hại do thiên tai 5 tháng là gần 1.000 tỷ đồng, gấp 2,3 lần cùng kỳ năm 2023.

(5) Đời sống của một bộ phận người dân còn khó khăn. Một số vụ cháy lớn gây thiệt hại lớn về người và tài sản tại khu vực đông dân cư. Vấn đề an toàn lao động, vệ sinh thực phẩm, vệ sinh công cộng, bạo lực học đường, ngập úng, ùn tắc, ô nhiễm tại các đô thị lớn… vẫn là những thách thức lớn. Tình hình an ninh, trật tự an toàn xã hội, tội phạm ở một số địa bàn, tội phạm công nghệ cao, buôn lậu, lừa đảo qua mạng còn tiềm ẩn những yếu tố phức tạp.

5 nhiệm vụ trọng tâm của tháng 6 và quý III

“Khó khăn, thách thức còn rất lớn. Các cấp, ngành, địa phương cần phối hợp chặt chẽ, hiệu quả, tiếp tục thực hiện nhất quán, kiên định với mục tiêu ưu tiên thúc đẩy tăng trưởng gắn với giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn; chủ động tham mưu, điều hành linh hoạt, thận trọng, chắc chắn trước các vấn đề phát sinh; bảo đảm tiến độ công việc được giao”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.

Trên cơ sở tổng kết những kết quả đạt được, nhận diện, phân tích các hạn chế và dự báo rủi ro tiềm ẩn, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã tham mưu, đề xuất với Chính phủ các nhóm nhiệm vụ trọng tâm của tháng 6 và quý III như sau:

Một là, khẩn trương hoàn thành công việc để thực hiện chính sách tiền lương mới kể từ ngày 1/7/2024.

Hai là, khẩn trương ban hành, hoàn thiện các văn bản hướng dẫn ở cả Trung ương và địa phương để áp dụng Luật Đất đai, Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Nhà ở sau khi được Quốc hội cho phép thi hành từ ngày 1/8/2024.

Ba là, tiếp tục thúc đẩy mạnh mẽ và làm mới các động lực tăng trưởng về đầu tư, tiêu dùng và xuất khẩu; khai thác tối đa các động lực tăng trưởng mới từ chuyển đổi số, chuyển đổi xanh…

Bốn là, theo dõi chặt chẽ lạm phát, bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô, các cân đối lớn của nền kinh tế. Phối hợp chặt chẽ, hiệu quả, hài hòa các chính sách kinh tế vĩ mô, chủ động phương án ứng phó với các tình huống mới có thể phát sinh.

Năm là, tập trung hoàn thiện thể chế, pháp luật theo hướng đẩy mạnh phân cấp, phân quyền hơn nữa. Tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính; chấn chỉnh, khắc phục việc né tránh, đùn đẩy trách nhiệm; thực hiện hiệu quả quy định về bảo vệ cán bộ, dám nghĩ, dám làm.

Song song với các nhiệm vụ trên, cần tập trung cụ thể hóa, khai thác có hiệu quả các điều ước quốc tế, thỏa thuận của lãnh đạo cấp cao; khai thác tối đa thời cơ, cơ hội mới cho tăng trưởng và phát triển; chú trọng làm tốt công tác an sinh xã hội, phát triển văn hóa, giáo dục, y tế, bảo vệ môi trường; phòng cháy, chữa cháy, nhất là ở khu vực đông dân cư, tập trung nhiều hàng hóa; phòng chống thiên tai, hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn…; chủ động xây dựng kế hoạch, phương án điều tiết, bảo đảm đủ nước cho sản xuất nông nghiệp, sản xuất điện, sinh hoạt của người dân; bảo đảm vững chắc quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội; tăng cường thông tin, tuyên truyền, nhất là công tác truyền thông chính sách, nâng cao hiệu quả công tác dân vận, tạo đồng thuận xã hội./.