Những năm gần đây, thú chơi nuôi động vật hoang dã làm thú cưng càng trở nên phổ biến.Tại TP.HCM, bên cạnh những mô hình nuôi động vật hoang dã được cấp phép thì việc biến những loài này trở thành thú cưng đang ngày trở nên phổ biến. Đây còn được coi là thú chơi đẳng cấp, tốn kém hoặc thậm chí để kinh doanh… hái ra tiền.

Có cung ắt có cầu. Chính vì thế, trên các trang mạng xã hội không khó để tìm những địa chỉ để mua động vật hoang dã. Từ cá sấu, rùa, trăn cho đến mèo rừng, chồn hương và các loại bò cạp cũng được rao bán khá nhiều.

Khi truy cập vào một nhóm chuyên các loại rắn, mỗi ngày có hàng chục bài đăng tải tìm mua bán đủ các loại, từ không có độc cho đến cực độc, với giá dao động từ 200.000 đồng đến 1 triệu đồng. 

Việc nuôi nhốt động vật hoang dã cũng khiến các loài này không được đảm bảo về sức khỏe, tâm lý. Không gian bí bách, động vật bị ngược đãi… sẽ khiến động vật có hành vi bất thường, căng thẳng. Điều này dễ khiến động vật hoang dã sẽ phản kháng lại theo bản năng.

Mới đây, vụ việc bé trai 13 tuổi tại Hà Nội mua rắn lục đuôi đỏ về nuôi, sau đó bị rắn cắn nhập viện trong tình trạng nguy kịch. Thế nhưng, dường như nó chưa đủ khiến nhiều người cảnh tỉnh.

Chị Bùi Thị Lê (Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội) mua một con khỉ nhỏ về nuôi làm thú cưng. Khi tắm cho con vật, chị bất ngờ bị khỉ cào xước da. Vì thích thú, người phụ nữ này vẫn cố gắng nuôi con vật. Tuy nhiên, một thời gian sau, chị có biểu hiện bị viêm da. Khi đi khám, bác sĩ nhận định nguyên nhân có thể do vật nuôi trong nhà. Không chỉ khỉ, nhiều người còn đặt mua các loại động vật hoang dã khác được rao bán trên mạng xã hội để làm “thú cưng”.

Tương tự, anh Tùng (Quận 12, thành phố Hồ Chí Minh) cho biết đã phải nhận “kết đắng” khi cố tình chọc ghẹo con khỉ của người bạn nuôi. Không kịp phản ứng, anh này đã bị chú khỉ giành đồ ăn và cắn vào tay, gây chảy máu. Anh Tùng phải đến Viện Pasteur thành phố Hồ Chí Minh tiêm 5 mũi vacxin để ngừa bệnh dại.

Đề cập tới trào lưu này, Phó giáo sư Đỗ Văn Dũng, Trưởng Khoa Y tế công cộng, Trường Đại học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh, cho biết động vật hoang dã nói chung đều có thể tiềm ẩn những nguy cơ đối với sức khỏe con người. Đặc biệt, hoạt động nuôi động vật hoang làm thú cưng càng làm tăng nguy cơ lây truyền dịch bệnh giữa người và động vật, ảnh hưởng đến hệ sinh thái. Ngoài ra, người nuôi còn có thể bị con vật tấn công.

Theo bà Hoàng Bích Thủy, Trưởng đại diện của Tổ chức WSC tại Việt Nam, thông qua việc rà soát hơn 100 bài báo, nghiên cứu ở nước ta liên quan đến các mầm bệnh lây truyền giữa người và động vật trong chuỗi cung ứng động vật hoang dã, có 116 mầm bệnh được phát hiện trên động vật hoang dã trên tổng số 157 mầm bệnh có khả năng lây truyền giữa người và động vật. Bên cạnh đó, các nhà nghiên cứu còn phát hiện 26 virus mới, chưa từng được phát hiện trước đây trên nhiều loài động vật hoang dã khác nhau.

PGS.TS Lê Quang Thông, Trưởng khoa Chăn nuôi Thú y, Trường Đại học Nông Lâm thành phố Hồ Chí Minh cũng cảnh báo, động vật hoang dã có thể chứa nhiều mầm bệnh gây nguy hiểm cho con người. Đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, người già và những người có hệ miễn dịch yếu.

Ví dụ cụ thể, một số loài khỉ mang virus Herpes có thể lây nhiễm cho con người; động vật bò sát có thể mang vi khuẩn salmonella. Ngoài ra, động vật hoang dã cũng chứa ký sinh trùng như Ascaris, sán dây, sán lá và các sinh vật đơn bào có thể gây suy nhược cơ thể và chết người. Một số bệnh khác có thể lây truyền cho con người bao gồm bại liệt, lao, sốt gan bạch cầu, hắc lào và viêm gan.

“Một thực tế là chúng ta vẫn chưa hiểu gì nhiều về động vật hoang dã. Chúng tôi cũng không thể dạy gì nhiều cho sinh viên về động vật hoang dã. Việc tiêm vacxin cho động vật hoang dã để phòng các bệnh cũng không khả quan vì chưa chứng minh được tính hiệu quả”, PGS.TS Lê Quang Thông thừa nhận.

Các loài động vật hoang dã thuộc về tự nhiên, là tài nguyên thiên nhiên quý giá, góp phần quan trọng trong việc tạo nên sự cân bằng sinh thái, bảo đảm môi trường sống trong lành cho con người. Vì vậy, PGS.TS Lê Quang Thông bày tỏ quan điểm, khi chưa hiểu biết về động vật hoang dã, hãy nói không với việc nuôi nhốt chúng.

Chưa kể, việc nuôi nhốt, buôn bán các loài động vật hoang dã nằm trong danh mục được bảo vệ cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ về mặt pháp lý. Người nuôi có thể bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc là bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Theo quy định, việc nuôi nhốt phải tuân thủ theo các điều kiện nhất định như phải có mã số cơ sở nuôi, có các biện pháp đảm bảo an toàn cho người, động vật được nuôi đảm bảo các yếu tố về vệ sinh môi trường, phòng ngừa dịch bệnh…

Ông Nguyễn Quang Hoàng, Phó trạm trưởng Trạm cứu hộ động vật hoang dã – Chi cục Kiểm lâm thành phố Hồ Chí Minh cho biết, hoạt động mua bán động vật hoang dã bất hợp pháp để làm vật nuôi đã trở thành mối đe dọa lớn đối với đa dạng sinh học cũng như sự sinh tồn của các loài động vật hoang dã hiện nay.

“Tùy theo loài động vật hoang dã và số lượng nuôi là bao nhiêu. Quan trọng hơn cả, điều này sẽ kích thích nhu cầu tiêu thụ, trực tiếp thúc đẩy tình trạng săn bắt, buôn bán các loài động vật hoang dã để phục vụ cho nhu cầu nuôi nhốt. Do đó, chính chúng ta lại đẩy những loài động vật hoang dã, đặc biệt là loài nguy cấp, quý hiếm đến gần hơn với nguy cơ tuyệt chủng”, ông Hoàng thông tin.

Do đó, khi nuôi động vật hoang dã, đặc biệt khi nuôi làm thú cưng, người nuôi thường có các hành động như tiếp xúc trực tiếp, ôm, bế, hôn… trong các điều kiện không đảm bảo về vệ sinh, điều kiện nuôi nhốt, môi trường sống, phương tiện phòng hộ cá nhân. Lưu ý, cần đảm bảo an toàn cho bản thân và người xung quanh, tránh trường hợp bị con vật cắn, cào tạo điều kiện sự sinh sôi, phát tán và lây lan tác nhân gây bệnh lây truyền bệnh.

Theo quy định, tùy theo loài động vật hoang dã được nuôi mà người nuôi phải đáp ứng các quy định khác nhau như: Đảm bảo nguồn gốc hợp pháp của loài nuôi; đảm bảo an toàn cho con người; thực hiện các quy định của pháp luật về môi trường, thú y; lập sổ theo dõi nuôi và báo cáo định kỳ với cơ quan quản lý nhà nước.

An Dương (T/h)