Cuối năm, nhu cầu tiêu dùng hàng đang hóa tăng cao. Đây cũng là thời điểm hàng giả, hàng nhái được đưa ra thị trường nhiều hơn. Mỹ phẩm, nước hoa, thực phẩm chức năng, phụ tùng linh kiện xe máy đến các mặt hàng tiêu dùng hàng ngày như gia vị, khăn giấy… đều có nguy cơ bị làm giả. Các hành vi sản xuất, tiếp thị, mua bán hàng hóa xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ tại Việt Nam đang có xu hướng gia tăng, đa dạng về chủng loại và tinh vi về hình thức. Điều này đã và đang gây không ít khó khăn cho công tác thực thi, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, thiệt hại cho cả doanh nghiệp sản xuất và người tiêu dùng.

Mới đây, lực lượng Quản lý thị trường Hà Nội đã tiến hành kiểm tra và phát hiện hàng chục kg lê có dấu hiệu giả mạo nhãn hiệu lê Hàn Quốc. Các đối tượng thiết kế tem, mác trên sản phẩm giống với nhãn mác lê Hàn khiến người tiêu dùng dễ bị nhầm lẫn.

Ông Cho Sung Bae – Đại diện Bộ Nông nghiệp Hàn Quốc cho biết: “Người tiêu dùng có thể kiểm tra trên từng quả lê có mã QR, hay tem 7 màu (tem chống hàng giả hologram). Ngoài ra cần kiểm tra nhãn mác để có thông tin của nơi xuất xứ, nhà xuất khẩu, nhập khẩu… để có thể phân biệt sản phẩm”.

Hiện đang là thời điểm nhiều doanh nghiệp tập trung đẩy mạnh sản xuất, kinh doanh để đáp ứng nhu cầu mua sắm của người dân vào cuối năm và dịp Tết Nguyên đán 2024. Bước vào cao điểm mua sắm, cũng là lúc các đối tượng xấu gia tăng sản xuất các sản phẩm nhái thương hiệu nổi tiếng nhằm thu lợi bất chính.

Ông Trần Hữu Linh, Tổng cục trưởng Tổng cục QLTT (Bộ Công Thương) cho biết, trong thời gian gần đây, tình trạng kinh doanh, buôn bán hàng giả, hàng nhái, hàng lậu qua các sàn TMĐT, mạng xã hội trở thành vấn đề rất “nóng”. Số vụ vi phạm không ngừng gia tăng, tính chất và diễn biến phức tạp. Không chỉ hàng hóa tiêu dùng thông thường mà nguy hiểm hơn, nhiều thực phẩm chức năng, mỹ phẩm, thuốc chữa bệnh… cũng bị làm giả với số lượng lớn để kinh doanh online.

Đáng nói, việc thời gian gần đây hình thức livestream bán hàng ‘nở rộ’ trên các sàn Shopee, TikTok,… khiến nhiều mặt hàng làm giả, nhái, nhập lậu còn được chào bán trực tiếp bởi những người nổi tiếng, có sức ảnh hưởng khiến lượt bán tăng cao, nhiều người tiêu dùng sẵn sàng đặt lòng tin và bỏ tiền mà không biết mình sẽ nhận về những sản phẩm kém chất lượng. Và ‘trái đắng’ sau cùng thì chỉ có người mua phải gánh chịu.

Mới đây, Cục Quản lý thị trường (QLTT) thành phố Hà Nội phối hợp với Cục an ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Cục thương mại điện tử và kinh tế số cùng Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia bất ngờ kiểm tra kho hàng là căn biệt thự 5 tầng nằm trong Khu đô thị Đô Nghĩa, thuộc phường Yên Nghĩa, quận Hà Đông, thành phố Hà Nội, phát hiện nhiều hàng hoá vi phạm.

Chủ kho hàng này là một người nổi tiếng trên mạng xã hội, chuyên bán hàng qua livestream, có lượng khách mua rất lớn thông qua phát trực tiếp trên nền tảng Facebook, Shopee, TikTok… chỉ tính riêng 1 lượt livestream trên Tiktok kho hàng này đã có khoảng 15.000 người xem, trong vòng 20 ngày doanh thu đã lên tới gần 3 tỷ đồng.

Hàng hóa tại đây đa phần là sản phẩm hàng mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, hàng gia dụng, tiêu dùng được cho là hàng Hàn Quốc, Mỹ, Canada… tuy nhiên không có tem, nhãn phụ bằng tiếng Việt Nam, chưa rõ nguồn gốc xuất xứ.

Được biết đây không phải trường hợp duy nhất bị phát hiện, bắt giữ. Tháng 11 vừa qua tại Gia Lai, lực lượng quản lý thị trường đã phối hợp kiểm tra hộ kinh doanh Trương Ngọc Quyên thường xuyên livestream bán hàng giả, chốt hàng trăm đến hàng nghìn đơn/ngày.

Thời điểm kiểm tra, phát hiện nhiều hàng hóa, như nước hoa hàng hiệu, giày, dép, túi, ví, mỹ phẩm, các loại thực phẩm chức năng giảm cân cấp tốc trong vòng 7 ngày cùng hàng loạt các mặt hàng là đồ gia dụng, tiêu dùng… đều có dấu hiệu giả mạo nhãn hiệu, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ, hàng nhập lậu.

Hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ còn được rao bán tràn lan trên môi trường trực tuyến. Việc các sàn thương mại điện tử không yêu cầu người bán công khai thông tin, công ty chuyển phát không phải chịu trách nhiệm về nguồn gốc hàng hóa là những lỗ hổng trong công tác quản lý, vô tình tiếp tay cho các đối tượng xấu.

Để chặn mối nguy mua hàng giả, đòi hỏi các cơ quan quản lý phải sửa đổi, thống nhất các quy định, tạo cơ sở pháp lý rõ ràng, tăng nặng chế tài xử lý đối với chủ thể vi phạm.

Tăng cường biện pháp để bảo vệ thị trường tiêu dùng

Từ nay đến Tết Nguyên đán là thời điểm nhu cầu tiêu dùng tăng cao, thị trường sôi động, vấn nạn hàng giả hàng nhái được dự báo tiếp tục phức tạp. Vì vậy, các cơ quan, đơn vị đang đưa ra nhiều biện pháp nhằm kiểm soát tình trạng, bảo vệ môi trường tiêu dùng lành mạnh cho người dân yên tâm mua sắm.

Theo đó, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang – Trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả (Ban Chỉ đạo 389 quốc gia) vừa ban hành Kế hoạch cao điểm chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả dịp trước, trong và sau Tết Nguyên đán Giáp Thìn 2024.

Trong đó, có chỉ đạo tập trung kiểm soát chặt chẽ sàn giao dịch thương mại điện tử, các trang mạng xã hội (Facebook, Zalo, Tiktok…) mua, bán trực tuyến… kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các hành vi lợi dụng hoạt động kinh doanh để mua bán, vận chuyển hàng cấm, hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ, hàng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ…

Về phía các sàn thương mại điện tử, ông Nguyễn Lâm Thanh, đại diện TikTok Việt Nam, cam kết nền tảng này sẽ siết chặt quản lý, giữ quyền xóa nội dung vi phạm tiêu chuẩn cộng đồng. Nếu người mua hàng phản ánh nội dung quảng cáo sai sự thật, nền tảng của TikTok có công cụ gỡ bài, thậm chí xóa tài khoản, báo cáo với chính quyền về vi phạm để không chỉ chịu chế tài trên nền tảng TikTok mà còn chịu chế tài xử lý Nhà nước.

Bên cạnh đó, ông cho biết nền tảng sẽ có đánh giá thường xuyên, cơ chế quản trị nhà sáng tạo nội dung, khi livestream theo dõi, nếu vi phạm dừng phiên và xử lý vi phạm.

Khánh Mai (t/h)